12 Νοεμβρίου 1922 – Ημέρα Σάββατον

Ήλθεν το ατμόπλοιον «Σμύρνη», το οποίον έφερεν πρόσφυγας εκ Μικράς Ασίας, περί τας 90 οικογενείας. Άτομα ως έγγιστα 1500 εκ του Νομού Καλλιπόλεως, το χωρίον Γαλατά.

13 Νοεμβρίου 1922 – Ημέρα Κυριακή

Άρχισεν η αποβίβασις και εστεγάσθησαν άπαντες εις τα διάφορα οικήματα των πολιτών, εις δημόσια γραφεία και εις τας εκκλησίας, τα σχολεία, τα τζαμιά και την Συναγωγήν. Έφθασεν και έτερον [ατμόπλοιον] ονομαζόμενον «Θρασύβουλος» με ετέρους πρόσφυγας, σχεδόν χιλίους, και είναι Θράκες, εκ του χωρίου Μπαϊρίου. Και αυτοί διενεμήθησαν εις τας διαφόρους οικίας, αποθήκας και ελαιοτριβεία. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται και τα ημέτερα ελαιοτριβεία καθώς και η οικία μου, διώροφος εις την οποίαν ήτο εγκατεστημένον το καπνεργοστάσιον. Μερικοί εκ των προσφύγων έφεραν αρκετάς εφοδιοπομπάς και τροφάς, μερικοί δε είναι εντελώς άποροι.

[Δεκέμβριος 1922]

Αλλεπάλληλα ατμόπλοια καταφθάνουσιν και φέρουσιν πρόσφυγας από τα διάφορα μέρη της Τουρκίας. Εκ μεν του Πόντου είναι ελεεινοί, γυμνοί, ανυπόδυτοι και υπό διαφόρων ασθενειών μαστιζόμενοι. Διαμένουσιν εν Πρεβέζη περί τας πέντε χιλιάδας, εκ των οποίων 4.000 εστεγάσθησαν εις διάφορα οικήματα, αποθήκας και ελαιοτριβεία [και] περί τα χίλια άτομα μένουσιν εις το ύπαιθρον εκτεθειμένα εις το ψύχος, την βροχήν και την λάσπην. Πείνα τους μαστίζει και αθρόοι αποθνήσκουν. Πολλά κρούσματα ευφλογίας και πολλά θανατηφόρα. Αποθνήσκουσιν άνευ ιατρικής περιθάλψεως, άνευ φαρμάκων, άνευ τροφής. Ευτυχώς ότι σήμερον την 24ην [Δεκεμβρίου 1922] έφθασεν επιτροπή αμερικανική με διάφορα τρόφιμα με κλίνας και κλινοσκεπάσματα και βεβαίως θα ανακουφισθώσι.

Πρέπει να επισημάνουμε ότι δεν παρέμεινε στην Πρέβεζα το σύνολο αυτών των προσφύγων.

Η εφημερίδα Μακεδονία σε δύο δημοσιεύματα της (10-5-1923 και 17-8-1923) καταγράφει την άφιξη προσφύγων στην Θεσσαλονίκη οι οποίοι είχαν επιβιβαστεί σε πλοία από το λιμάνι της Πρέβεζας.

Τέλος, σημειώνουμε ότι το ημερολόγιο του Ιωάννη Μ. Ρέντζου διασώθηκε από την οικογένειά του και εκδόθηκε σε δύο τόμους με επιμέλεια του εγγονού του κ. Γιάννη Δ. Ρέντζου, τον οποίον και ευχαριστούμε για την ευγενική άδεια αναδημοσίευσης των παραπάνω αποσπάσματα. 

Βλ. Ιωάννης Μ. Ρέντζος, Ημερολόγιο 1913-1933. Η διχασμένη Πρέβεζα

Επιμέλεια Γιάννη Δ. Ρέντζου, Πρέβεζα 2014