Πρόκειται αναμφίβολα για μία ιστορική εξέλιξη για μία Μονή με τεράστια παράδοση.
Ιερά Μονή Αβάσσου
Η Ιερά Μονή Αβάσσου ένας ναός με ιδιαίτερο ιστορικό και θρησκευτικό παρελθόν είναι αφιερωμένη στην κοίμηση της Θεοτόκου και σε απόσταση μόλις 17χλμ. από τον Λούρο και 4 χλμ. μετά το Κάτω Κοτσανόπουλο προς Βρυσούλα, αριστερά του δρόμου ανάμεσα σε φτέρες, ελιές και πλατάνια.
Αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου έλαβε το όνομά της πιθανώς από τον ιδιοκτήτη της Αβασσιώτη, έμπορα στη Ρωσία του 19ου αιώνα. Άλλη εκδοχή θέλει τη Μονή να ονομάζεται Αρασσός (Arassus – αρχαίο όνομα), κτισμένη σε ελληνιστική θέση με ύπαρξη αρχαίων τάφων στη γύρω περιοχή.
Υπάρχει όμως και η τοπική παράδοση που θέλει το ναό να τον χτίζει ένας μεγαλοκτηνοτρόφος που ζούσε στην περιοχή με το όνομα Αβάσσος ή Βάσσος. Εκεί, μέσα στα βάτα, έκαιγε ένα φως και έτσι αποφασίστηκε να χτιστεί η εκκλησία. Μέχρι πρόσφατα έλεγαν ότι ένα φίδι φυλούσε το ναό ,ενώ όσοι κινούνταν από το Κοτσανόπουλο προς τη Βρυσούλα με άλογο έπρεπε να αφιππεύουν σε ένδειξη σεβασμού.
Η παρουσία πάντως πολλών μαρμάρινων αρχιτεκτονικών μελών, τμημάτων τέμπλου και αμφικιονίσκων παραθύρων, εντοιχισμένων στο σημερινό ναό, ενισχύουν την άποψη πιθανής αναγωγής της Μονής στον 13ο αιώνα.
Από το κτιριακό συγκρότημα της Μονής σήμερα σώζεται μόνο το Καθολικό κτισμένο στα 1853 από τον ηγούμενό της ιερομόναχο Κυπριανό πάνω στα θεμέλια παλαιοτέρου ναού, κτίσμα του 1746.
Πρόκειται για τρίκλιτη θολοσκέπαστη βασιλική με πρόναο, κυρίως ναό και ιερό Βήμα. Στο κεντρικό κλίτος, που χωρίζεται από τα πλάγια με 4 κολόνες (2 σε κάθε πλευρά), υπάρχουν 3 εσωτερικοί τρούλοι (φουρνικά), ενώ στα πλάγια κλίτη από 3 μικρές καμάρες. Ολόκληρος ο κυρίως ναός και το ιερό Βήμα είναι κατάγραφα από αγιογραφίες της ίδιας περιόδου.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού με αρκετές σκαλιστές παραστάσεις από την Αγία Γραφή. Σε απόσταση αναπνοής από την Μονή υπάρχει αναστηλωμένος ένας από τους παλαιότερους νερόμυλους της περιοχής.
Προσφάτως αναστηλώθηκε και ο πλίνθινος μαντρότοιχος της Μονής.
Η Μονή θα είχε αρκετή περιουσία, αφού διέθετε 1.000 γρόσια τον χρόνο για τα σχολεία των γειτονικών χωριών.
Μετά την απελευθέρωση της Ηπείρου η Μονή διαλύθηκε και η περιουσία της απαλλοτριώθηκε.
Η Μονή Αβάσσου είναι ιστορικό διατηρητέο μνημείο.