Ο Μεταξάς ήταν εθνικιστής και ως τέτοιος θαύμαζε και σε ένα βαθμό αντέγραφε το φασιστικό καθεστώς της Ιταλίας αλλά και το εθνικοσοσιαλιστικό καθεστώς της Γερμανίας. Η Ελλάδα όμως ήταν μια μικρή χώρα. Υπό την απειλή της εκδικητικής μανίας των Άγγλων αλλά και μαντεύοντας σωστά τον τελικό νικητή του πολέμου ο Μεταξάς τάχθηκε στο πλευρό των Συμμάχων και όχι του Άξονα, με τον οποίο σίγουρα αισθανόταν πιο άνετα ιδεολογικά. Επηρεάστηκε κατά τον αστικό μύθο από την κοινή γνώμη; Ούτε κατά διάνοια, εξάλλου ήταν απόλυτος κυρίαρχος στη χώρα και έλεγχε όλη την ενημέρωση. Απλά έκρινε ότι το όχι στους Ιταλούς έχει μικρότερο κόστος από το ναι και έτσι έπραξε. Θα μπορούσε να κάνει τα ανάποδα; Θα μπορούσε. Δικαιώθηκε στην επιλογή του; Δικαιώθηκε.
Δεν θα μπω στη συζήτηση του αν και πόσο κομμουνιστές και εθνικιστές συνεισφέραν στην άμυνα της χώρας κατά τις πολεμικές επιχειρήσεις. Την ώρα του πολέμου έχεις δίπλα σου μόνο τους άλλους στρατιώτες και τον αξιωματικό σου και δε νομίζω κανείς στα βουνά της Αλβανίας να είχε και πολύ στο νου τους τις επίσημες θέσεις του όποιου κόμματος την ώρα που πολεμούσε. Η προπαγάνδα ένθεν κακείθεν θα πει πολλά για αυτό το θέμα αλλά μάλλον αστήρικτα και επιδερμικά. Εξάλλου, όλες οι πηγές συντείνουν στο ότι στο μέτωπο ο στρατός μας έκανε στο σύνολό του το καθήκον του πολεμώντας με αυτοθυσία και αυταπάρνηση. Και από τους ήρωες του πολέμου αυτού επανδρώθηκε και το ΕΑΜ και ο ΕΔΕΣ, ακόμα και τα Τάγματα Ασφαλείας…
Το ΕΑΜ αποτέλεσε το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος του αντάρτικου που αργότερα ονομάστηκε Εθνική Αντίσταση. Ελεγχόταν από το ΚΚΕ – η ηγεσία του, η στρατηγική του, ο επιτελικός του σχεδιασμός- και άρα κατ’ επέκταση από τη Σοβιετική Ένωση. Οι απλοί στρατιώτες του ΕΑΜ όμως και ο κόσμος που το στήριζε μαζικά δεν το έκανε από αυστηρά ιδεολογικά κριτήρια αλλά κυρίως για να στηρίξουν ένα εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα και χωρίς να έχουν κατά νου το τι ακριβώς θα γίνει μετά την απελευθέρωση.
Είναι αλήθεια ότι το ΕΑΜ οργανώθηκε μετά την επίθεση των Γερμανών στη Σοβιετική Ένωση. Είναι επίσης αλήθεια ότι αν η χώρα δεχόταν εισβολή από τη Σοβιετική Ένωση το ΚΚΕ θα υποδεχόταν τον ξένο στρατό ως απελευθερωτικό και δε θα έκανε καμία απολύτως αντίσταση, όπως δηλαδή και σχεδόν κάθε κομμουνιστικό κόμμα ανά τον κόσμο. Και αν σε αυτή την υποθετική κατοχή υπήρχε κάποιο αντίστοιχο ΕΑΜ αυτό θα οργανωνόταν από δεξιούς, με την υποστήριξη της Δύσης και το ΚΚΕ θα το αντιμετώπιζε σαν εχθρό. Αλλά εδώ μας διαφεύγει κάτι. Η χώρα δε δέχθηκε ποτέ επίθεση από τη Σοβιετική Ένωση. Και οι υποθετικές προθέσεις κρίνονται με άλλη βαρύτητα από τις πράξεις.
Η χώρα δέχθηκε πραγματική και όχι υποθετική επίθεση από τους Ιταλούς και τους Γερμανούς. Και οι πολλοί φασίστες και εθνικοσοσιαλιστές της χώρας μας επέδειξαν ανοχή ή συνεργάστηκαν ανοιχτά με τους κατακτητές φτάνοντας στο σημείο να πολεμούν στο πλευρό τους. Πολλοί από αυτούς πλούτισαν από αυτή την επιλογή. Το φαινόμενο επέμεινε ακόμα και όταν ήρθαν στην επιφάνεια τα σχέδια διαμελισμού της χώρας που επεξεργάζονταν Γερμανοί και Ιταλοί. Ούτε αυτό όμως ήταν κάποια σπουδαία πρωτοτυπία. Παντού οι Γερμανοί βρήκαν πρόθυμους συνεργάτες, ανθρώπους που πιστεύαν ειλικρινά στον εθνικοσοσιαλισμό, και αν κατακτούσαν και την Αγγλία ή τη Σοβιετική ένωση θα βρίσκαν και εκεί πολλούς.
Οι Γερμανοί εκτέλεσαν δεκάδες χιλιάδες Έλληνες αλλά νεκρούς είχαμε και από συμμαχικά πυρά. Δεν είναι τυχαίο που ο βομβαρδισμός του Πειραιά από τους Άγγλους με χιλιάδες νεκρούς δεν προβάλλεται και τόσο στις εξιστορήσεις της κατοχικής περιόδου. Ο πραγματικός όμως αποδεκατισμός της χώρας έγινε με το λιμό. Δεν είχαν κάποιο σχέδιο οι Γερμανοί να μας αφανίσουν δια της ασιτίας. Λεηλάτησαν όμως τα αποθεματικά και τις υποδομές της χώρες, δεσμεύσαν σημαντικό μέρος της παραγωγής προϊόντων προς αξιοποίηση στον πόλεμο και ουσιαστικά αδιαφόρησαν για το αν και πόσοι Έλληνες πεθάνουν από την πείνα. Την υπόλοιπη δουλειά ανέλαβε ο στρατιωτικά σκόπιμος αλλά ανθρωπιστικά απαράδεκτος καθολικός ναυτικός αποκλεισμός από τους Συμμάχους και η διακοπή κάθε εμπορικής δραστηριότητας μεταξύ των αστικών κέντρων και της επαρχίας όπου είχε διατηρηθεί μια στοιχειώδης αγροτική παραγωγή λόγω της γενικευμένης αναταραχής και κατάρρευσης κάθε έννοιας κρατικής μέριμνας. Συμπέρασμα; Όταν τα βουβάλια τσακώνονται στα λασπόνερα, την πληρώνουν οι βάτραχοι.
Οι Σύμμαχοι δεν είχαν ούτε την ευγενή καλοσύνη να ανακοινώσουν δημόσια και έγκαιρα όλα τα σημεία της Συμφωνίας της Γιάλτας. Θα είχαμε χωνέψει ότι, όπως πάντα, το μέλλον της χώρας δεν ορίζεται από τη θέληση του ελληνικού λαού και ίσως είχαμε γλιτώσει έναν από τους ματαιότερους εμφύλιους στην ιστορία της Ευρώπης. Θα μπορούσαμε τότε να ακούμε σήμερα όλοι τον ύμνο του ΕΑΜ με συγκίνηση, ως μια ένδειξη σεβασμού σε κάποιους που αντιστάθηκαν. Χωρίς μίσος. Χωρίς τερατολογίες. Χωρίς απειλές. Χωρίς φοβικά αντανακλαστικά. Κρίνοντας ακόμα και τις όποιες πολιτικές σκοπιμότητες της ηγεσίας της οργάνωσης με την επιείκεια που φέρνει η κατανόηση ότι όλα αυτά γίνονταν σε ένα καβγά μεταξύ βουβαλιών στα λασπόνερα.
Και χωρίς να μας νοιάζει, εβδομήντα χρόνια μετά, αν ήταν δεξιοί ή αριστεροί.
Email για σχόλια- παρατηρήσεις: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.">Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.