Εκτύπωση αυτής της σελίδας
Πέμπτη, 08 Δεκεμβρίου 2016 07:20

«Η Ρινοκερίτιδα» (Της Ανδριάνας Σιαμάνη)

896379b48970a4a1870c987affb3dda9

Γράφει η Ανδριάνα Σιαμάνη

Ο Ευγένιος Ιονέσκο έγραψε το «Ρινόκερο» το 1959, ένα έργο κατά του κομφορμισμού και κάθε μαζικής υστερίας. Στο «Ρινόκερο» παρακολουθούμε τη μεταμόρφωση των ανθρώπων σε ρινόκερους, ο ένας μετά τον άλλο χάνουν τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά τους, «αποκτηνώνονται». Πρόκειται για μια επιδημία που εξαπλώνεται ταχύτατα.

Ο «Ρινόκερος» είναι συγχρόνως ένα έργο αντιναζιστικό. Το Εθνικό Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα του Χίτλερ κέρδισε τις εκλογές το 1932, ο Χίτλερ ανέλαβε την εξουσία τον Ιανουάριο του 1933 και κατάφερε μέσα από μια σειρά μεθοδεύσεων να εδραιωθεί και να καταργήσει το «έκτρωμα» του κοινοβουλευτισμού. Η συστηματική και οργανωμένη προπαγάνδα είχε δώσει καρπούς στη Γερμανία της οικονομικής κρίσης, της ανεργίας και του υπερπληθωρισμού. Οι μνήμες από την ήττα στον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο δεν είχαν σβήσει. Ο Γερμανικός λαός πίστεψε στο «πεπρωμένο» του. Η Αρία φυλή έπρεπε να κυριαρχήσει, η επιμειξία να αποφευχθεί, οι κατώτεροι να εξοντωθούν. Η συνέχεια είναι γνωστή: ένας καταστροφικός παγκόσμιος πόλεμος, πρωτόγνωρες θηριωδίες, αμέτρητα θύματα.

Σήμερα, ο «Ρινόκερος» είναι ξανά επίκαιρος. Η «ρινοκερίτιδα» μας απειλεί και πάλι. Στον δυτικό «αναπτυγμένο» κόσμο, Ευρώπη και Αμερική, ο εφιάλτης αναβιώνει. Οικονομική κρίση, ανεργία, αποκλεισμός προκαλούν απόγνωση, φόβο. Κεκτημένα δικαιώματα καταπατούνται, ζωές καταστρέφονται, η ελπίδα χάνεται. Το πολιτικό σύστημα απογοητεύει, αφήνει κενό που δε δυσκολεύονται να καλύψουν οι νέοι «μεσσίες». Στην Αμερική, στη Γαλλία, στην Αυστρία, στην Ολλανδία, στην Ελλάδα, έχουν διαφορετικό πρόσωπο αλλά ίδια ταυτότητα. Αναζητούνται εξιλαστήρια θύματα, οι ξένοι, οι μετανάστες γίνονται το πρόβλημα. Η εσωστρέφεια επιστρέφει, υψώνονται τείχη. Η ρητορική του μίσους βρίσκει απήχηση. Οι «ρινόκεροι» πολλαπλασιάζονται.

Η ιστορία επαναλαμβάνεται; Κι αν ναι, τι μπορεί να ανακόψει αυτή την πορεία; Σε τι έγκειται η ατομική ευθύνη; Στο «Ρινόκερο» ο Μπερανζέ, ο βασικός ήρωας, αντιστέκεται στη «ρινοκερίτιδα» βαθιά και αυθεντικά και στο τέλος νικά. Έρχεται η στιγμή που αναμετριέται με τον εαυτό του, που θέλει να ακολουθήσει το πλήθος, να μην είναι μόνος του. Ωστόσο, επιλέγει την αντίσταση. Οι ευφυείς «μεσσίες» επενδύουν στην αδυναμία μας, στην ανάγκη μας να βρούμε τους υπαίτιους για την αλλαγή στη ζωή μας, για το γκρέμισμα της «ευδαιμονίας» μας, στην ανάγκη μας να πιστέψουμε, να ελπίσουμε. Είμαστε ευάλωτοι αλλά είμαστε και υπεύθυνοι. Και πρώτα πρώτα υπεύθυνοι απέναντι στον εαυτό μας. Πρέπει κι εμείς να κοιτάξουμε τον καθρέφτη, να αναγνωρίσουμε το πρόσωπό μας, να βρούμε τη δύναμη να αναφωνήσουμε : «θα υπερασπίσω τον εαυτό μου ενάντια σε όλο τον κόσμο...δε θα καθίσω με σταυρωμένα χέρια, θα πολεμήσω...Είμαι ο τελευταίος άνθρωπος...και μέχρι να 'ρθει το τέλος θα παραμείνω άνθρωπος! Όχι δε θα συνθηκολογήσω!.. ΔΕΝ ΘΑ ΓΙΝΩ ΣΑΝ ΚΑΙ ΣΑΣ!».