ΣΤΕΛΙΟΣ Θ. ΜΑΦΡΕΔΑΣ
Η Πρέβεζα στη νεοελληνική ποίηση
Ανθολογία
πρόλ.: Γιάννης Παπακώστας
εκδ. Ιδρυμα Ακτία Νικόπολις, σελ. 160

Η Πρέβεζα σηματοδοτεί το διά πυρός και σιδήρου πέρασμα (όπως άλλωστε ετυμολογικά σημαίνει) της ελληνικής ποίησης στην ενηλικίωση. Η αυτοκτονία του Καρυωτάκη τής κληροδότησε ένα πολύσημο γεωγραφικό στίγμα λόγου, ισχυρότερο από τον όποιο στιγματισμό. Η ανθολογία «Η Πρέβεζα στη νεοελληνική ποίηση» του ποιητή και μελετητή Στέλιου Θ. Μαφρέδα, σε δεύτερη, αισθητικά άρτια, επαυξημένη έκδοση του Ιδρύματος Ακτία Νικόπολις, με υποδειγματική επιμέλεια του Νίκου Καράμπελα και κατατοπιστικό πρόλογο του Γιάννη Παπακώστα, τεκμηριώνει το ειδικό πολιτισμικό βάρος της πόλης, καθώς ανάγεται σε διαχρονικά δραστικό και υπερτοπικό σύμβολο. Η εμπεριστατωμένη εισαγωγή του ανθολόγου προσδιορίζει το αξιολογικό και εννοιολογικό πλαίσιο της εργώδους προσπάθειάς του. Μια πλούσια συγκομιδή 110 ποιημάτων, που αναφέρονται ρητώς στην Πρέβεζα, 79 ποιητών, μεταξύ των οποίων κορυφαίοι εκπρόσωποι της νεοελληνικής ποίησης. Χάρη στα δίκτυα που αναπτύσσουν τα κείμενα συναρθρώνεται ένα πολυφωνικό ανθολογούμενο σώμα.

Η εξακολουθητική παρουσία της, με εκθετικό μάλιστα ρυθμό από το 1928 έως και το 2018, ακόμη και στο έργο ποιητών δίχως καν δεσμούς με την πόλη, μαρτυρεί την πρωτεύουσα θέση της στη λογοτεχνική επικράτεια. Χωρίς μανδύα γραφικότητας ή εξωτισμού, η Πρέβεζα παίρνει τα κλειδιά της πόλης των ιδεών, ως Πρέβεζα-Ελλάδα. Ενώ άλλοι τόποι, επίσης ποιητικά σύμβολα, όπως η Ιθάκη, παρά τον μύθο τους χάνουν έδαφος, η έκκεντρη Πρέβεζα δείχνει μοναδική αντοχή στον ποιητικό χώρο και χρόνο. Η διασύνδεση και η συνεκδοχική ταύτιση με άλλους τόπους, όπως η Αθήνα, το Παρίσι, η Νέα Υόρκη, η Μόσχα, της προσδίδει οικουμενική δυναμική.

Η πλειοτροπική δράση του συμβόλου οφείλεται στην ανατρεπτική ποιητική του Καρυωτάκη. Ο ριζοσπαστικός χαρακτήρας της δεν κινητοποιεί απλώς τους δημιουργούς να ακολουθήσουν τα χνάρια του, αλλά συγχρόνως τους καλεί να χειραφετηθούν ποιητικά. Οπως φανερώνουν τα περισσότερα ανθολογημένα ποιήματα, τόσο ο ποιητής όσο και το σύμβολο λειτουργούν απελευθερωτικά, ώστε να υπερβεί κανείς τα όριά του και τα όρια της σιγής. Η μεταιχμιακή φυσιογνωμία της πόλης ευνοεί υπαρξιακές και κοινωνικοπολιτικές αναζητήσεις, ιδίως σε εποχές μεταβατικές, όπως η σημερινή. Παλινδρομώντας μεταξύ δόξας και ήττας, Νικοπόλεως και Πρεβέζης, η πόλη φορτίζει όχι μόνο αρνητικά, αλλά και θετικά, τροφοδοτώντας με ένα διαρκώς εναλλασσόμενο ρεύμα το ποιητικό τοπίο του μέλλοντος. Μας συμφιλιώνει επιτέλους, όπως προέτρεπε ο Καρυωτάκης, με το μηδέν και το άπειρο.

* O κ. Θωμάς Ιωάννου είναι βραβευμένος ποιητής και ιατρός-νευρολόγος που διατηρεί ιατρείο στην πόλη της Πρέβεζας