Ένας χρόνος και κάτι, πέρασε από την έναρξη της πανδημίας κι ο COVID 19 συνεχίζει να θερίζει την χώρα μας αλλά και ολόκληρη την ανθρωπότητα. Είναι φυσικό φαινόμενο η πανδημία; Ναι είναι, αλλά μέχρι εκεί. Από εκεί και μετά αρχίζει ο ανθρώπινος παράγοντας και πως παρεμβαίνει να αντιμετωπίσει το φυσικό αυτό φαινόμενο. Από εκεί και ύστερα μπαίνουν τα αμείλικτα ερωτήματα για το αν υπάρχουν τα επιστημονικά εργαλεία αντιμετώπισης, αν υπάρχει η τεχνολογική δυνατότητα και τέλος αν η πολιτική ηγεσία έχει ως προτεραιότητα της την υγεία του λαού ή είναι άλλες οι προτεραιότητες της.
Είναι σαφές πως από τη στιγμή που η νόσος COVID 19 πήρε παγκόσμιες διαστάσεις και έλαβε τη μορφή της πανδημίας, πως μια ορθολογική αντιμετώπιση της θα ήταν μια ενιαία, παγκόσμια στρατηγική, στην οποία θα συμμετείχε η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα και στην οποία θα επιστρατεύονταν μαζί με τους επιστήμονες και όλη η παραγωγική βάση του πλανήτη που έχει να κάνει με το φάρμακο, τα ιατρικά μηχανήματα, τα αναλώσιμα κτλ. Με λίγα λόγια το λογικό θα ήταν να καταρτιστεί από ένα κέντρο όπως πχ ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ), ένας παγκόσμιος σχεδιασμός πρόληψης, αποφυγής διάδοσης και αντιμετώπισης της νόσου επιστρατεύοντας σε αυτό το κοινό σχέδιο όλο το επιστημονικό και τεχνολογικό δυναμικό που διαθέτουμε. Που να συμβούν όμως τέτοια πράγματα στον καπιταλισμό; Τέτοιοι σχεδιασμοί απαιτούν πρώτα απ΄ όλα ένα κοινωνικοοικονομικό σύστημα που βλέπει τον άνθρωπο και τις ανάγκες του και που δεν ξημεροβραδιάζεται με την αγωνία της αναπαραγωγής του κεφαλαίου με ικανοποιητικό ποσοστό κέρδους.
Έτσι λοιπόν στην πραγματικότητα αυτό που τελικά έγινε ήταν μια προσπάθεια των κρατών να αντιμετωπίσουν αυτό το ''φυσικό φαινόμενο'' με τρόπο τέτοιο ώστε να έχουν τη λιγότερη δυνατή οικονομική βλάβη τα συμφέροντα που εκπροσωπούν και γιατί όχι, να μετατρέψουν σε ευκαιρία την πανδημία και επωφεληθούν οικονομικά από αυτή. Έτσι λοιπόν το τελικό αποτέλεσμα ήταν ένα παγκόσμιο αλαλούμ που με όρους ιατρικής επιστήμης είναι αδύνατο να εξηγηθεί, όμως με όρους πολιτικής οικονομίας είναι εξόχως εξηγήσιμο.
Αυτό λοιπόν που πρακτικά συνέβη, ειδικά στο πρώτο κύμα της πανδημίας, ήταν πως το κάθε κράτος χρησιμοποίησε διαφορετικό επιδημιολογικό μοντέλο αντιμετώπισης, ανάλογα την οικονομική του κατάταξη στην παγκόσμια οικονομική πυραμίδα. Συγκεκριμένα χώρες όπως η Μ. Βρετανία, οι ΗΠΑ, Γερμανία κ.α οι οποίες διαθέτουν μια τεράστια παραγωγική βάση απέφυγαν να πάρουν σοβαρά μέτρα αποφυγής διάδοσης της πανδημίας γιατί δεν ήθελαν να διαταραχθεί σοβαρά η παραγωγή-διακίνηση-κατανάλωση των εμπορευμάτων και υπηρεσιών τους. Μάλιστα σε ορισμένα κράτη όπως Μ. Βρετανία και ΗΠΑ, προπαγανδίστηκε η ακραία, από πολλές απόψεις, θεωρία της ανοσίας της αγέλης. Δηλαδή να νοσήσουν όλοι, κι ας πεθάνουν χιλιάδες άνθρωποι, αρκεί να μην διαταραχθεί η οικονομία.
Σε χώρες πάλι που βρισκόταν πιο χαμηλά στην παγκόσμια οικονομική πυραμίδα, όπως για παράδειγμα στην Ελλάδα παρατηρήθηκε το φαινόμενο να υπάρχει μεγάλη έλλειψη σε αναλώσιμα και μέτρα ατομικής προστασίας όπως για παράδειγμα, μάσκες, γάντια, rapid tests κ.α. Εκείνη την περίοδο του πρώτου κύματος βιώσαμε στο πετσί μας κυριολεκτικά έναν πραγματικό πόλεμο μεταξύ κρατών για το ποιός θα προλάβει πρώτος να εξασφαλίσει γάντια, μάσκες, αναπνευστήρες, φτάνοντας στο ακραίο σημείο η μία χώρα να δεσμεύει αναπνευστήρες που προορίζονταν για άλλη.
Εκείνη λοιπόν την περίοδο, η κυβέρνηση της ΝΔ προσπάθησε να αποκρύψει την πραγματικότητα από τον ελληνικό λαό. Αξιοποιώντας πολιτικά ένα αμιγώς επιστημονικό εργαλείο όπως τον ΕΟΔΥ, προσπάθησε να μετατρέψει το μαύρο σε άσπρο. Ενώ υπήρχε μεγάλη έλλειψη σε απλές χειρουργικές μάσκες, γάντια, rapid tests, βγαίνανε και λέγανε πως οι μάσκες δεν χρειάζονται, ορισμένοι μάλιστα λέγανε πως κάνουν και κακό και πως τα rapid test είναι περιττά. Δίνανε επίσημες οδηγίες οι υγειονομικοί να εργάζονται με ελλιπή μέτρα προστασίας και όλα αυτά για να κρύψουν την πραγματικότητα πως στην Ελλάδα δεν υπήρχαν σε επάρκεια αναλώσιμα διότι είχαν διατεθεί σε άλλες χώρες και σε καλύτερες τιμές. Δηλαδή με λίγα λόγια δεν διστάσανε να διατυπώσουν επιστημονικές ανακρίβειες ώστε να αποκρυφτεί η ουσία που είναι πως στον καπιταλισμό η ιερή αγελάδα δεν είναι άλλη από τους νόμους της αγοράς. Στην ίδια πάλι λογική, να μην αγγίξουμε την ιερή αγελάδα, την αστική τάξη της χώρας, και ενώ αυτή τη στιγμή έχουμε 790 συνανθρώπους μας διασωληνωμένους, και ενώ πολλοί είναι εκτός ΜΕΘ η κυβέρνηση, δείχνοντας ποιές είναι οι προτεραιότητές της, δεν επιτάσσει τις κλίνες ΜΕΘ στα ιδιωτικά θεραπευτήρια για να μην βλάψει οικονομικά τους επιχειρηματίες στον χώρο της Υγείας.
Μια άλλη σημαντική πτυχή που καταδεικνύει πόσο ανορθολογικά, από επιστημονικής πλευράς, αντιμετωπίστηκε η πανδημία εξ αιτίας των νόμων της αγοράς και των γεωπολιτικών ανταγωνισμών είναι τα εμβόλια. Όλοι επιστήμονες του πλανήτη, συμφωνούσαν και συμφωνούν πως το εμβόλιο ενάντια στον COVID 19 αποτελεί ένα πολύ σπουδαίο όπλο και πως όσο πιο γρήγορα βγει, αλλά το σημαντικότερο, όσο πιο γρήγορα εμβολιαστεί ο παγκόσμιος πληθυσμός, τόσο πιο σύντομα και με τις λιγότερες δυνατές απώλειες θα βγούμε από αυτή την πανδημία. Αντί λοιπόν να γίνει μια ενιαία προσπάθεια δημιουργίας ενός ασφαλούς εμβολίου είδαμε να πραγματοποιείται μια κούρσα ανταγωνισμών για το ποιά εταιρία θα προλάβει πρώτη εκείνη, να φέρει στην αγορά ένα εμβόλιο ώστε να επωφεληθεί οικονομικά από την διάθεσή του. Σε αυτή την κούρσα συμμετείχαν και μια σειρά από κράτη τα οποία γινόταν διαφημιστές ή δυσφημιστές εμβολίων ανάλογα με το ποια συμφέροντα εκπροσωπούσαν. Όταν λοιπόν αυτήν η κούρσα ολοκληρώθηκε, άρχισε μία καινούργια για το ποια χώρα θα εμβολιαστεί πιο γρήγορα ώστε να ανοίξει νωρίτερα την οικονομία της και άρα να έχει οικονομικό προβάδισμα. Σε αυτή την λογική η Μ.Βρετανία, ενώ υποσχέθηκε να πουλήσει στην ΕΕ μια μεγάλη παρτίδα εμβολίων, δεν κράτησε την υπόσχεσή της και με την ίδια επίσης λογική το Ρώσικης προέλευσης εμβόλιο, έγινε εν μία νυκτί, ασφαλές, ενώ λίγο καιρό πριν στα ιμπεριαλιστικά κέντρα της Δύσης το αμφισβητούσαν. Περιττό είναι να πούμε πως φωνές από την επιστημονική κοινότητα που έλεγαν να σπάσει η πατέντα των εμβολίων ώστε να παραχθούν εμβόλια και να γίνουν εμβολιασμοί με μεγάλη μαζικότητα για να μην προλάβει ο ιός να μεταλλαχθεί, δεν εισακούστηκαν καν. Αυτή είναι άλλωστε και η αιτία που και στην ΕΕ ο ρυθμός των εμβολιασμών είναι χαμηλός.
Τέλος δεν πρέπει να ξεχνάμε πως για τα αστικά κράτη και της αστικές τάξεις, συμπεριλαμβανομένης και της ελληνικής, η πανδημία λειτούργησε και ως μια μεγάλη ευκαιρία να γίνει μια τεράστια επίθεση στα δικαιώματα της εργατικής τάξης τόσο στην χώρα μας όσο και πανευρωπαϊκά. Τον τελευταίο χρόνο ζήσαμε το παράλογο να απαγορεύονται να συγκεντρώνονται λίγες δεκάδες ανθρώπων σε ανοιχτούς χώρους, όπως η πλατεία Συντάγματος, για να διαμαρτυρηθούν, ενώ ταυτόχρονα επιτρέπονται να στοιβάζονται χιλιάδες σε κλειστούς χώρους όπως είναι το μετρό της πλατείας Συντάγματος!!. Τα εργοστάσια και οι μαζικοί χώροι δουλείας, που είναι εξ ορισμού εστίες υπερμετάδοσης, να είναι άβατο για τους ελεγκτικούς μηχανισμούς του κράτους, την ώρα που δέχονταν κυνηγητό απλοί άνθρωποι που βγήκαν μια βόλτα στην πλατεία με τα παιδιά τους. Επίσης η ελαστικοποίηση των σχέσεων εργασίας (τηλεργασία, εκ περιτροπής εργασία κτλ) είναι χωρίς προηγούμενο. Μάλιστα εν μέσω πανδημίας η κυβέρνηση ετοιμάζει να φέρει νομοσχέδιο που καταργεί ακόμα και την κατακτημένη πάνω από έναν αιώνα οκτάωρη εργασία.
Συμπερασματικά λοιπόν, από όλα τα παραπάνω διαπιστώνεται δια γυμνού οφθαλμού πως και από την εμπειρία που έχουμε από την αντιμέτωπη της πανδημίας τόσο στην χώρα μας όσο και παγκόσμια, φαίνεται, πως οι σχέσεις παραγωγής, δηλαδή οι νόμοι που διέπουν την λειτουργία αυτού του συστήματος, του καπιταλισμού, μπαίνουν εμπόδιο στην ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων, δηλαδή στην σχεδιοποιημένη και τελικά αποτελεσματική χρήση των επιστημονικών και τεχνολογικών εργαλείων που διαθέτουμε για την επιτυχή αντιμετώπιση της πανδημίας. Ο Γερμανός φιλόσοφος και επαναστάτης Καρλ Μαρξ αναφέρει πάνω σε αυτό «Σε μια ορισμένη βαθμίδα της εξέλιξής τους, οι υλικές παραγωγικές δυνάμεις έρχονται σε αντίφαση με τις υπάρχουσες σχέσεις παραγωγής ή -πράγμα που αποτελεί μονάχα τη νομική γι' αυτό έκφραση- με τις σχέσεις ιδιοκτησίας, μέσα στις οποίες είχαν κινηθεί ως τώρα. Από μορφές ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων οι σχέσεις αυτές μεταβάλλονται σε δεσμά τους. Τότε έρχεται μια εποχή κοινωνικής επανάστασης. Με την αλλαγή της οικονομικής βάσης ανατρέπεται, αργότερα ή γοργότερα, ολόκληρο το τεράστιο εποικοδόμημα. Όταν εξετάζουμε τέτοιες ανατροπές, πρέπει να κάνουμε πάντα τη διάκριση ανάμεσα στην υλική ανατροπή στους οικονομικούς όρους της παραγωγής που μπορούμε να τους διαπιστώσουμε με ακρίβεια φυσικών επιστημών και στις νομικές, πολιτικές θρησκευτικές καλλιτεχνικές ή φιλοσοφικές, κοντολογίς τις ιδεολογικές μορφές μέσα στις οποίες οι άνθρωποι συνειδητοποιούν αυτή τη σύγκρουση και παλεύουν ως τη λύση της»
Το συμπέρασμα αυτό, δεν ισχύει μόνο για την περίπτωση της πανδημίας. Αυτή η αντίφαση είναι ορατή σε όλες τις πτυχές του κοινωνικού βίου και αποτελεί και τη βασική αιτία που ενώ η επιστήμη και η τεχνολογία έχουν τόσο πολύ προχωρήσει, οι ποιοτικοί και ποσοτικοί δείκτες ευημερίας , όπως πχ το εισόδημα, ο ελεύθερος χρόνος, η παιδεία, η υγεία κτλ, είναι πιο δραματικοί από ποτέ. Μπροστά σε αυτή την αμείλικτη πραγματικότητα, οι μηχανισμοί ιδεολογικής χειραγώγησης της αστικής τάξης απαντάνε μονότονα πως μόνο αυτό το σύστημα υπάρχει, αυτά μπορεί να σου προσφέρει, μάθε να ζεις με αυτά και πως τίποτα δεν πρόκειται να αλλάξει. Όμως δεν υπάρχει μεγαλύτερο ψέμα από να ισχυρίζεται κάποιος πως η ιστορία παραμένει στάσιμη και πως αργά ή γρήγορα, με αγώνες και πισωγυρίσματα η ιστορία των ανθρώπινων κοινωνιών δεν πάει από το πιο απλό στο πιο σύνθετο, από συντηρητικότερο στο πιο προοδευτικό και δεν υπάρχει μεγαλύτερη πλάνη απ το να νομίζει κάποιος, ακόμη κι αν αυτός είναι η αστική τάξη, πως μπορεί να εμποδίσει τον τροχό της ιστορίας να κινηθεί.