Ο κ. Αθανασιάδης τόνισε πως θα πρέπει οι επιστήμονες ιστορικοί να δρουν δημόσια, να συγχρωτίζονται με τον απλό κόσμο, καθώς έχουν χάσει το… παιχνίδι της «δημόσιας ιστορίας», όπως τη χαρακτήρισε, δηλαδή της ιστορικής αφήγησης που παρουσιάζεται δημόσια και πολλές φορές οδηγεί σε λάθος συμπεράσματα και μη επιστημονικές προσεγγίσεις. Είναι ωστόσο σημαντική και κομμάτι που θα πρέπει να παρέμβει ο ιστορικός.
Την εκδήλωση συντόνισε η Μάρη Αράπη, φιλόλογος, η οποία επέλεξε αποσπάσματα από το έργο του Πορτογάλου λογοτέχνη Ζοζέ Σαραμάγκου, για να καλωσορίσει τον επίσημο καλεσμένο.
Ο δάσκαλος Βαγγέλης Καινούργιος επίσης καλωσόρισε στην Πρέβεζα τον κ. Αθανασιάδη και αναφέρθηκε στη σχολική ιστορία, η οποία «δουλεύει με καύσιμο την ιδεολογία», όπως χαρακτηριστικά τόνισε. Ο κ. Καινούργιος στάθηκε στο γεγονός ότι μπορούμε να τιμούμε τους νεκρούς των βομβαρδισμών στην Πρέβεζα κατά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ωστόσο λησμονούμε τον Αλή Ντίνο ή τους 250 Εβραίους της Πρέβεζας που εξοντώθηκαν από τη ναζιστική θηριωδία.
Πρόσθεσε ακόμη πως ευρωπαϊκή πολιτική είναι να μπουν στην άκρη οι συγκρουσιακές περίοδοι και να καταλαγιάσουν τα πάθη, γεγονός που αποτυπώθηκε και στο περιβόητο βιβλίο της Μαρίας Ρεπούση.
Παίρνοντας το λόγο ο φιλόλογος Παναγιώτης Λελοβίτης είπε πως: «Θα πρέπει να δούμε το ρόλο των ΜΜΕ και της κοινής γνώμης στη διαμόρφωση της αντιμετώπισης της σχολικής ιστορίας και τη διαμόρφωση της επιστημονικής άποψης. Τι είναι επιτέλους η «γνώση»;» και εξήγησε πως η σχολική ιστορία στηρίχθηκε στο γεγονός ότι οι Έλληνες είναι… φοβεροί και τρομεροί και συνηθίζουν να πέφτουν θύματα παγκόσμιων συνομωσιών εναντίον τους. «Ποτέ δεν τηρήθηκε κριτική στάση για τα δικά μας λάθη…», ανέφερε ο κ. Λελοβίτης συμπληρώνοντας πως το σύστημα εκπαίδευσης σχετικά με την ιστορία προωθεί μία μονομερή προσέγγιση στις πηγές.
Ο καλεσμένος κ. Χάρης Αθανασιάδης, είπε πως εννοούμε με τη λέξη «ιστορία» το παρελθόν, αλλά και την αφήγηση ενός γεγονότος που έγινε στο παρελθόν. Το δεύτερο αυτό στοιχείο –σύμφωνα με τον καθηγητή- μπορεί και να αλλάξει, καθώς είτε μαθαίνουμε νέες πληροφορίες γι’ αυτό, είτε έχουμε μία διαφορετική εξήγηση, είτε θέτουμε νέα ερωτήματα.
Έδωσε το παράδειγμά του Παπαρρηγόπουλου, η άποψη του οποίου επικράτησε έπειτα από 50 χρόνια.
Ο κ. Αθανασιάδης δε δίστασε να «αγγίξει» και τα ζητήματα των εθνικών μύθων και τις περιπτώσεις του Χορού του Ζαλόγγου και του Κρυφού Σχολείου, όπου ξεκαθάρισε: «Μύθος ο Χορός του Ζαλόγγου και το Κρυφό Σχολειό».
Όταν ρωτήθηκε για το Χορό του Ζαλόγγου, εξήγησε πως είναι μία εικόνα που έχει αποτυπωθεί στις σχολικές εορτές. Τόνισε πως υπήρξε ένα γεγονός σύγκρουσης στο σημείο, υπήρξε μία ομάδα ανθρώπων που έπεσε από τα βράχια για να γλιτώσει την αιχμαλωσία –αναφέρθηκε και στα ιστορικά γεγονότα της περιόδου με εμπεριστατωμένο και ακριβή τρόπο- αλλά σε καμία περίπτωση δεν είχαμε μία εικόνα γυναικών να τραγουδούν «Στη στεριά δε ζει το ψάρι…» και μετά από κάθε κύκλο κάθε μία να πέφτουν στο γκρεμό.
Όπως είπε πρόκειται για μία μυθοποιημένη εικόνα, την οποία πλέον ως Έθνος δεν την έχουμε ανάγκη, ωστόσο είναι εξαιρετική ως παράδειγμα για να λειτουργεί ως ύμνος στην ελευθερία και το ανυπότακτο πνεύμα. Συμπλήρωσε μάλιστα πως οι Σουλιώτες δεν μιλούσαν ελληνικά, ενώ το τραγούδι έχει εντοπιστεί πως γράφτηκε μεταγενέστερα.
Ειδικά για τους Σουλιώτες υποστήριξε πως μιλούσαν αρβανίτικα, ενώ κατέθεσε την επιστημονική του άποψη πως το Ελληνικό Έθνος συγκροτήθηκε από τρεις διαφορετικές εθνοτικές ομάδες, τους Έλληνες, τους Αρβανίτες και τους Βλάχους, οι οποίοι έγιναν Έλληνες και λογίστηκαν Έλληνες μέσα από τη διαδικασία της Ελληνικής Επανάστασης. Πριν το 1821 δεν υπήρχε αυτή η διάκριση.
«Η απόφαση να πορευθούμε μαζί, σαν σύνολο μας κάνει Έθνος. Δεν υπάρχει άλλο κριτήριο», είπε χαρακτηριστικά.
Αναφορικά με το Κρυφό Σχολειό είπε: «Αν ρωτούσαμε το 1830 έναν πολίτη του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, τι ήταν το Κρυφό Σχολειό, δε θα καταλάβαινε καν τι του λέμε. Αυτός ο μύθος δημιουργήθηκε το 1860, γιατί προηγουμένως οι σχέσεις Πατριαρχείου-Επαναστατών είχαν διαταραχθεί με τον αφορισμό τους. Έγινε για να έρθουν πιο κοντά οι δύο πλευρές.
Στα πρώτα σχολικά προγράμματα του επίσημου ελληνικού κράτους μάλιστα το μάθημα των θρησκευτικών ήταν προαιρετικό.
Τα λάβαρα στην Αγία Λαύρα δε σηκώθηκαν ποτέ, όμως ο Μακαριστός Χριστόδουλος τα σήκωσε και πάλι στην Πλατεία Συντάγματος.
Οι εικόνες αυτές παγιώνονται το 1890, καθώς βρισκόμαστε στο απόγειο του εθνικισμού. Οι εθνικές εταιρείες διαμορφώνουν τις πολιτικές».
Ο κ. Αθανασιάδης μίλησε και για το βιβλίο της κας Ρεπούση και την περιβόητη φράση «συνωστισμός» στην προκυμαία της Σμύρνης: «Η Ρεπούση ενήργησε στο πλαίσιο της πολυπολιτισμικής κουλτούρας που επιβάλεται και από τις ευρωπαϊκές πολιτικές στην εκπαίδευση. Κατά τη γνώμη μου δε μπορείς να κρύψεις το αίμα και τη βία από την ιστορία. Αλλά πρέπει να μιλήσεις και για τη δική σου βία. Για την είσοδο του ελληνικού στρατού στην Πέργαμο, για όσα έγιναν κατά την υποχώρησή του.
Το κρίσιμο ερώτημα όμως είναι: Γιατί σε εκείνη τη συγκυρία η βία έφτασε σε τέτοια επίπεδα; Δε μπορούμε να το εξηγήσουμε αν δε λάβουμε υπ’ όψη τα περί εθνοτήτων εκείνης της ιστορικής περιόδου».
Κατέληξε λέγοντας: «Σήμερα έχει νόημα για εμάς τους ιστορικούς να φτιάξουμε έναν πολίτη σκεπτόμενο και παράλληλα με ανεπτυγμένη κριτική στάση».
Υπήρξαν τοποθετήσεις πολιτών και ακολούθησε συζήτηση.
Στην οργάνωση της εκδήλωσης συνεισέφεραν το βιβλιοπωλείο «Αυδίκος» και το Diem Espresso Bar.
