Το σκοτάδι αλλά και μια απέραντη σιωπή κυριαρχεί στους περισσότερους χώρους του κέντρου, ενώ εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι το μνημείο επισκέπτονται κυρίως νεαροί Γερμανοί, που όπως μας επισήμανε ο καθηγητής κ. Eberhar Schimdt, θέλουν επιτέλους να μάθουν την ιστορία τους.

Το πολυσυζητημένο Μνημείο για τους δολοφονημένους Εβραίους της Ευρώπης βρίσκεται μόλις λίγα μέτρα από την πύλη του Βραδεμβούργου και το Ράιχσταγκ και με τις 2.711 τσιμεντένιες στήλες, παρατεταγμένες σε μια έκταση μεγέθους περίπου δύο ποδοσφαιρικών γηπέδων, δημιουργεί στον επισκέπτη την εντύπωση ενός τεράστιου νεκροταφείου. Η αρχιτεκτονική του ξεφεύγει από τη συνήθη έννοια του μνημείου, αφού μια συγκεκριμένη είσοδος ή έξοδος δεν υπάρχει. Ο επισκέπτης αφήνεται να περιπλανηθεί μόνος του στους στενούς διαδρόμους που σχηματίζονται ανάμεσα στις στήλες και οι οποίοι είναι προσβάσιμοι από οποιαδήποτε σημείο του μνημείου.

Ενώ με την περιπλάνηση του επισκέπτη στους στενούς διαδρόμους ανάμεσα στις στήλες επιδιώκεται η δημιουργία μιας κατάστασης περισυλλογής, το Κέντρο Πληροφόρησης προσπαθεί να απαντήσει σε ερωτήματα του πώς, πού και γιατί.

Στους χώρους του παρουσιάζονται διάφορα ντοκουμέντα σχετικά με τις διώξεις και την εξόντωση των Εβραίων της Ευρώπης καθώς και ιστορικά μέρη όπου έλαβαν χώρα τα διάφορα εγκλήματα. Κεντρική ιδέα της έκθεσης αποτελεί η προσωποποίηση των θυμάτων και η γεωγραφική διάσταση του Ολοκαυτώματος. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι οι Έλληνες Εβραίοι βρίσκουν μια ιδιαίτερα εκτεταμένη αναφορά.

Για την Ελλάδα γίνεται η αναφορά σε 58.900 έως 59.200 θύματα , ενώ στο ειδικό χώρο που γίνεται αναφορά σε οικογένειες Εβραίων, παρουσιάζονται αντιπροσωπευτικά η ζωή και η τύχη 15 εβραϊκών οικογενειών στην Ευρώπη. Φωτογραφίες και διάφορα προσωπικά ντοκουμέντα εξιστορούν τον διωγμό, την διάλυση και την εξόντωση των οικογενειών αυτών.

Ανάμεσα στις 15 αντιπροσωπευτικές εβραϊκές οικογένειες βρίσκεται και μια ελληνική. Μάλιστα, ενώ θα περίμενε εδώ κανείς την παρουσίαση ίσως κάποιας οικογένειας της αριθμητικά πολύ μεγαλύτερης και γνωστότερης εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης, επιλέχτηκε συνειδητά από τους οργανωτές του Μνημείου η λιγότερο γνωστή και σχετικά μικρή εβραϊκή κοινότητα των Ιωαννίνων.

H παρουσίαση βασίστηκε κυρίως στο βιβλίο της γιαννιώτισσας εβραίας Ευτυχίας Νάχμαν (Γιάννενα - Ταξίδι στο παρελθόν, εκδόσειςTalos, 1996) η οποία κατάφερε με την οικογένειά της να επιζήσει από το διωγμό, αφού κρύφτηκε με πλαστά δελτία ταυτότητας με χριστιανικά ονόματα σε φιλικές οικογένειες στην Αθήνα. Μετά από 50 περίπου χρόνια αποτύπωσε τις αναμνήσεις από τη οικογενειακή ζωή, τις καθημερινές συνήθειες και τον πολιτισμό, καθώς και μέσα από προσωπικές μαρτυρίες διαφόρων προσώπων, την τραγική ιστορία της γιαννιώτικης εβραϊκής κοινότητας.

Παρουσιάζονται μαζί με σχετικές επεξηγήσεις, οικογενειακές φωτογραφίες τριών γενεών της οικογένειας Δαυίδ από την εποχή πριν την απελευθέρωση των Γιαννίνων από τους Τούρκους έως το διάστημα πριν τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Επίσης ορισμένα ντοκουμέντα, όπως προσωπικές επιστολές κατά τη διάρκεια της κατοχής, καθώς και η πλαστή αστυνομική ταυτότητα (με χριστιανικό όνομα) που είχε εκδοθεί για την μητέρα της συγγραφέως (όπως, ως γνωστόν, και για εκατοντάδες άλλες περιπτώσεις τότε διωκόμενων Ελλήνων Εβραίων) από την Αστυνομία Αθηνών.

Οι Εβραίοι της Πρέβεζας

Μεγάλη ήταν και η εβραϊκή κοινότητα της Πρέβεζας και μάλιστα η ιστορία του Iosif Gani, που γεννήθηκε στην Πρέβεζα το 1926 και εκτελέστηκε στο Birkenau το 1944, κρύβει μία εξέγερση που λίγοι ίσως γνωρίζουν.

Οι Εβραίοι της Πρέβεζας τον Μάρτιο του 1944 μεταφέρθηκαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς. Στις 7 Οκτωβρίου του 1944, σε ένα τμήμα του στρατοπέδου ο Γκάνι από την Πρέβεζα, μαζί με άλλους κρατούμενους Εβραίους εξεγέρθηκαν, αφόπλισαν τους φρουρούς των SS και ανατίναξαν το κρεματόριο. Το γεγονός ωστόσο δε στάθηκε ικανό να τους σώσει...

Η εβραϊκή κοινότητα της Πρέβεζας αποτελεί κομμάτι της ιστορίας της πόλης, καθώς πάνω από 300 Εβραίοι ζούσαν τότε στον τόπο μας.

Δείτε στα παρακάτω link λίστα με ονόματα Εβραίων της Πρέβεζας, καθώς και στοιχεία από τη συναγωγή «Kehila Kedosha Janina», που βρίσκεται στη Νέα Υόρκη, όπως επίσης και από το αρχείο του United States Holocaust Memorial Museum στην Ουάσιγκτον.

Δείτε ΕΔΩ τις λίστες με τα ονόματα Πρεβεζάνων που οδηγήθηκαν στο Άουσβιτς

Δείτε ΕΔΩ τα στοιχεία της συναγωγής «Kehila Kedosha Janina» της Νέας Υόρκης

Δείτε ΕΔΩ τα ντοκουμέντα του United States Holocaust Memorial Museum στην Ουάσιγκτον

Ρεπορτάζ: atpreveza.gr με στοιχεία από σχετικό άρθρο του Γ. Μ. Βραζιτούλη