Η έκδοση αποτελεί συνέχεια της ηλεκτρονικής έκδοσης για το ανασκαφικό έργο της τελευταίας δεκαετίας όλων των Εφορειών Αρχαιοτήτων της χώρας και όπως επισημαίνεται η ΛΓ’ ΕΠΚΑ ξεκίνησε τη λειτουργία της ως ανεξάρτητη Περιφερειακή Υπηρεσία του ΥΠΠΟΤ στις 8 Ιουνίου του 2006, με έδρα την Πρέβεζα και αρμοδιότητα στους Νομούς Πρέβεζας και Άρτας.
Η υπηρεσία ήδη έχει διενεργήσει σωστικές ανασκαφικές έρευνες στις παρυφές του επισκέψιμου αρχαιολογικού της Νικόπολης αλλά και σε διάφορες περιοχές του νομού όπως στο Θέμελο, την Κορώνη, τον Άγιο Αθανάσιο Θεσπρωτικού, στα πεδινά των δημοτικών ενοτήτων Λούρου και Ζαλόγγου αλλά και στην αρχαία Κασσώπη, ενώ ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην σωστική ανασκαφικής έρευνας στη νεκρόπολη του αρχαιολογικού χώρου του Ορράου μετά την πυρκαγιά του 2007 που είχε ως αποτέλεσμα την απογύμνωση του αρχαιολογικού χώρου από κάθε είδους βλάστηση.
Η έντυπη και η ηλεκτρονική έκδοση περιλαμβάνουν «αντιπροσωπευτικά παραδείγματα ευρημάτων, τα οποία καταδεικνύουν τη σπουδαιότητα των σωστικών ανασκαφών καθώς και τους λόγους για τους οποίους οι συγκεκριμένες εργασίες χαρακτηρίζονται ως έργα μεγάλης πνοής και άμεσης προτεραιότητας για την Αρχαιολογική Υπηρεσία», σημειώνει στον πρόλογο του βιβλίου ο αναπληρωτής υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού, Κώστας Τζαβάρας.
Το χρονικό της δεκαετίας που πέρασε αποτελεί, σύμφωνα με τη γενική γραμματέα Πολιτισμού του υπουργείου, Λίνα Μενδώνη, «μια ιδιαίτερα γόνιμη και παραγωγική περίοδο», λόγω «των μεγάλων έργων υποδομής που υλοποιήθηκαν σε ολόκληρη την επικράτεια».
Στο βιβλίο γίνεται αναφορά και στο πλούσιο έργο της ΛΓ΄ ΕΠΚΑ Άρτας – Πρέβεζας σημειώνοντας πως η Υπηρεσία στο πλαίσιο οικοδομικών δραστηριοτήτων ιδιωτών διενήργησε σωστικές ανασκαφικές έρευνες στις παρυφές του επισκέψιμου αρχαιολογικού χώρου, συμπληρώνοντας την εικόνα της αρχαίας πόλης.
Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην περιοχή Βαθύ του Δήμου Πρέβεζας, όπου τοποθετείται ένα από τα τρία λιμάνια της πόλης. Οι περιορισμένης έκτασης ανασκαφές (οικ. Λεοντίτση, Ξέρα κ.ά.) απέδωσαν σημαντικά ευρήματα, που επιβεβαίωσαν την ανάγκη κήρυξης της εν λόγω περιοχής με σκοπό την προστασία των αρχαιοτήτων. Στα ευρήματα από την περιοχή συγκαταλέγονται αρχιτεκτονικά κατάλοιπα κτισμάτων της ρωμαϊκής και της παλαιοχριστιανικής περιόδου, σχεδόν πάντα θησαυροί χάλκινων νομισμάτων, μεγάλες ποσότητες κεραμικής και θραυσμάτων κεράμων, αποθέτες, ποικίλα μεταλλικά αντικείμενα, καθώς και ενδείξεις εγκατάστασης εργαστηρίου πορφύρας, που συνηγορούν σε χρήση της περιοχής κατά την περίοδο από τον ύστερο 1ο αι. π.Χ. έως και τον 5ο-6ο αι. μ.Χ.
Μάλιστα, στο οικόπεδο Τριάντη, ανασκάπτεται τα δύο τελευταία χρόνια αντιπροσωπευτικό τμήμα του οικοδομικού ιστού του ρωμαϊκού προαστίου των πρώτων χρόνων ίδρυσης της Νικόπολης, το οποίο σε μεταγενέστερη περίοδο μετατρέπεται σε εργαστήριο επεξεργασίας πορφύρας.
Στη θέση «Ανάληψη» εντοπίστηκαν οικοδομικά λείψανα και ορθογώνιες δεξαμενές, τα οποία φαίνεται να ανήκουν σε εγκαταστάσεις εργαστηρίου ή σε βοηθητικούς χώρους αγρέπαυλης, που χρονολογείται από τα τέλη του 1ου αι. π.Χ. έως και τον 3ο αι. μ.Χ.
Στη θέση «Πνευματικός Φάρος-Ταράνα» η ανασκαφική έρευνα τα έτη 2009 και 2010 αποκάλυψε τμηματικά δύο αγροικίες-εγκαταστάσεις αγροτικού χαρακτήρα, μία δεξαμενή, 18 κεραμοσκεπείς τάφους, δύο θησαυρούς χάλκινων νομισμάτων και μεγάλη ποσότητα κινητών ευρημάτων και κεραμικής, που χρονολογούν τις εγκαταστάσεις στην περίοδο του 3ου-4ου αι. μ.Χ.
Πέραν της Νικόπολης, σωστικές έρευνες πραγματοποιήθηκαν σε διάφορες περιοχές του νομού, όπως στο Θέμελο του Δήμου Φαναρίου, όπου εντοπίστηκε και ερευνήθηκε, στις υπώρειες του λόφου της προϊστορικής Εφύρας, παιδική ταφή σε κεραμοσκεπή τάφο, που περιείχε ελάχιστα όστρακα πήλινων αγγείων και μικρών διαστάσεων χάλκινο αγγείο.
Στην ανατολική είσοδο του οικισμού της Κορώνης, στο λόφο Τσουμπάρι, πλησίον του ποταμού Κωκυτού, σύντομη έρευνα το 2008, ύστερα από διαπίστωση λαθρανασκαφικής δραστηριότητας, αποκάλυψε λείψανα επιβλητικού κτηρίου ελληνιστικών πιθανότατα χρόνων.
Το κτήριο, το οποίο ο Σ. Δάκαρης αναγνώρισε ως ναόσχημο, συνέχισε να κατοικείται και κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους, ενώ η χρήση του χώρου επιβεβαιώθηκε και κατά τους μεταβυζαντινούς χρόνους.
Μικρής έκτασης ανασκαφική έρευνα πραγματοποιήθηκε το 2007 στον Άγιο Αθανάσιο Θεσπρωτικού και συγκεκριμένα σε μία από τις κυκλικές κατασκευές- «καλύβες», οι οποίες θεωρούνταν από το σύνολο των ερευνητών ότι ανήκουν στην εποχή< του Χαλκού, παραδοχή που καταρρίφθηκε με τον εντοπισμό μεταβυζαντινών χρόνων εφυαλωμένης κεραμικής.
Ανασκαφικές έρευνες σωστικού χαρακτήρα πραγματοποιήθηκαν κυρίως κατά την εκτέλεση υποέργων σωστικών ανασκαφικών ερευνών, στο πλαίσιο έργων – οδοποιίας, ύδρευσης, άρδευσης – ενταγμένων στο Γ΄ ΚΠΣ και στο ΕΣΠΑ.
Στην κατασκευή του δρόμου «Σύνδεση Καναλακίου με Ε.Ο. Πρέβεζας - Ηγουμενίτσας» εντοπίστηκαν τάφοι της εποχής του Χαλκού και των αρχαϊκών χρόνων. Στο πεδινό τμήμα των Δήμων Λούρου και Ζαλόγγου, κατά την εκτέλεση αρδευτικού έργου τα έτη 2008 και 2009, εντοπίστηκε σημαντικός αριθμός θέσεων με ποικίλα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα και κινητά ευρήματα, που τοποθετούνται, κατά κύριο λόγο, στους ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους. Εντοπίστηκαν τμήμα του αγωγού του ρωμαϊκού υδραγωγείου, αποθέτες κεραμικής και κεράμων, τμήμα κτηριακής εγκατάστασης, ελεύθερη ταφή κ.ά.
Εντυπωσιακότερος όλων ήταν ο εντοπισμός εκτεταμένων αρχιτεκτονικών κατάλοίπων (περιοχή «Τζούμσα» Δήμου Λούρου), πιθανώς, αγροικίας της ρωμαϊκής περιόδου, η οποία καταλαμβάνει έκταση τουλάχιστον 522 τ.μ. και αποτελούνταν από σύμπλεγμα δωματίων και δεξαμενών, συμπεριλαμβάνοντας και εργαστηριακές εγκαταστάσεις, ενώ διέθετε πολυτελή βοτσαλωτά και ψηφιδωτά δάπεδα.
Τον Οκτώβριο του 2010 ξεκίνησε η υλοποίηση έργου με τίτλο «Βελτίωση δρόμου πρόσβασης και επέκταση δικτύου διαδρομών επισκεπτών του αρχαιολογικού χώρου Κασσώπης», με την πραγματοποίηση – σε πρώτη φάση – περιορισμένης έκτασης ανασκαφικών εργασιών αποκάλυψης των δρόμων και των οικοδομικών τετραγώνων της αρχαίας πόλης.
Κατά την παρακολούθηση του εκτεταμένου έργου κατασκευής της «Ιονίας Οδού», από το 2006 μέχρι και σήμερα εντοπίστηκαν σημαντικές θέσεις με αρχαιότητες σε διάφορα σημεία και των δύο νομών, όπως εγκαταστάσεις αγροικίας του τέλους του 4ου-α΄ τέταρτο του 3ου αι. π.Χ., κεραμικά εργαστήρια στο Δήμο Κομποτίου, αλλά και χειροποίητη κεραμική και ταφή στους Δήμους Ξηροβουνίου και Ανωγείου Νομών Άρτας και Πρέβεζας, αντίστοιχα.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί η πραγματοποίηση σωστικής ανασκαφικής έρευνας στη νεκρό πολη του αρχαιολογικού χώρου του Ορράου, μετά την πυρκαγιά του 2007 που είχε ως αποτέλεσμα την απογύμνωση του αρχαιολογικού χώρου από κάθε είδους βλάστηση. Συνολικά ερευνήθηκαν 27 τάφοι και τρεις θήκες από ντόπιο ασβεστόλιθο, αρκετοί από τους οποίους είχαν συληθεί σε παλαιότερους και νεότερους χρόνους. Χαρακτηριστικό αποτελεί η κτέριση με σιδερένιες λόγχες και μαχαιρίδια σε πολλές ταφές, καθώς και το προσφιλές μακεδονικό έθιμο της ανακομιδής οστών και κτερισμάτων προ- ηγούμενης ταφής σε λάκκο εξωτερικά του τάφου, όπου εντοπίζονται ίχνη πυράς και οστά ζώων. Η χρονολόγηση που προκύπτει από τη μελέτη των ευρημάτων καλύπτει όλη την ελληνιστική περίοδο.
Υπεύθυνοι ανασκαφών
Γ. Ρήγινος, Αν. Αγγέλη, Θ. Κοντογιάννη, Δ. Δρόσου, Ό. Καρούτα, Α. Παπαδημητρίου, Θ. Τζεφέρη, Εμμ. Ψαρρού και Φ. Σίσκα.
