Σκηνοθεσία: Τόμι Λι Τζόουνς
Σενάριο: Γκιλιέρμο Αριάγκα
Παίζουν: Τόμι Λι Τζόουνς, Χ. Σεντίλο, Μπ. Πέπερ, Ντ. Γιόακαμ, Τζ. Τζόουνς, Μελίσα Λέο
Γλώσσα: Αγγλικά Διάρκεια: 116΄
Βραβείο Α΄ Αντρικού ρόλου και Σεναρίου Φεστιβάλ Καννών 2005
Υποψήφια για χρυσό φοίνικα (Κάννες 2005)
Η πρώτη σκηνοθετική απόπειρα του Τόμι Λι Τζόουνς με φόντο την αμερικάνικη Δύση, που κέρδισε τις εντυπώσεις στο Φεστιβάλ των Κανών.
Ο Πιτ Πέρκινς είναι ραντσιέρης σε μια περιοχή του Τέξας, πολύ κοντά στη συνοριακή γραμμή με το Μεξικό. Φίλος και συνεργάτης του είναι ο Μελκιάδες Εστράδα, ένας μεξικανός παράνομος μετανάστης. Σε κάποια συζήτησή τους, ο Μελκιάδες ζητάει από τον Πιτ να μεταφέρει το πτώμα του ώστε να θαφτεί στη γενέτειρά του, στο χωριό του, κοντά στην οικογένειά του, αν πεθάνει. Ο Πιτ του το υπόσχεται. Και η μοίρα το φέρνει έτσι ώστε να πρέπει να τηρήσει την υπόσχεσή του: ο Μελκιάδες Εστράδα σκοτώνεται από το όπλο ενός συνοριοφύλακα, ονόματι Μάικ Νόρτον. Ο Νόρτον πανικοβλήθηκε όταν άκουσε πυροβολισμούς: ο Μελκιάδες προσπαθούσε να διώξει ένα κογιότ μακριά από το κοπάδι με κατσίκες που φρόντιζε. Ο Πιτ θα απαγάγει τον Μάικ και μαζί θα μεταφέρουν το πτώμα του Μελκιάδες στο Μεξικό. Θα συναντήσουν μια σειρά από δυσκολίες, εντέλει, όμως, η «εκδίκηση» του Πιτ θα αναγκάσει τον Μάικ να έρθει σε επαφή με την χαμένη ανθρωπιά του...
Τον χειμώνα του 2001, ο Τόμι Λι Τζόουνς ζήτησε από τον Γκ. Αριάγκα (21 Γραμμάρια, Χαμένες Αγάπες) να γράψει ένα σενάριο για τις συνοριακές περιοχές μεταξύ του Δυτικού Τέξας και της Βόρειας Τσιχουάχουα. Ο Τζόουνς γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Δυτικό Τέξας και είχε ένα ράντσο 105 χιλιάδων εκταρίων στα βουνά Ντέιβις για πολλά χρόνια. «Αυτή είναι η πατρίδα μου, αυτοί οι συμπατριώτες μου και πάντοτε ήθελα να κάνω μια ταινία που να τους αφορά», εξηγεί ο Τζόουνς. Μεξικανός σεναριογράφος ο ίδιος και εραστής της συνοριακής γης, ο Αρίαγκα επίσης ήθελε να φτιάξει μια ιστορία που να εξερευνούσε τον ιδιαίτερο πολιτισμό της περιοχής - μιας περιοχής που ενώνει και χωρίζει μαζί τους Αμερικάνους από τους Μεξικάνους πολίτες, τις συνήθειες και τις παραδόσεις τους.
Ο Τζόουνς, συζήτησε με τον Αριάγκα τα θέματα που τον ενδιέφερε να αναπτύσσονται στην ιστορία: «Με ενδιέφερε να γίνει μία σπουδή στη κοινωνική αντίθεση που παρατηρείται μεταξύ της γης που βρίσκεται νότια του ποταμού Ρίο Γκράντε και εκείνης που βρίσκεται στα βόρειά του. Ήθελα να δείξω σε ποιον βαθμό τα πράγματα είναι ίδια και σε ποιον δεν είναι, πως μπορούν να ελεγχθούν, αλλά και να γίνουν ανεξέλεγκτα, τι ειρωνείες υπάρχουν, τι αδικίες... αλλά και πόση ομορφιά, δόξα, και λύτρωση μπορείς να ανακαλύψεις σε αυτές τις περιοχές... Πρόκειται άλλωστε για μία γη με τον δικό της χαρακτήρα και τις δικές της αξίες... Δύσκολα μπορείς να της επιβληθείς, να την θέσεις υπό έλεγχο...» Μαζί με τον παραγωγό Μάικλ Φιτζέραλντ, ο Τζόουνς βοήθησε τον Αριάγκα να αποδώσει το ισπανικό σενάριο στην αγγλική, δημιουργώντας μία ιστορία τριών μερών που ταξιδεύει συνεχώς πίσω και ξανά μπροστά καθώς αλλάζει κάθε φορά η προοπτική της... Η ταινία ενώνει τις ζωές ενός ιδιοκτήτη ράντζου, ενός αξιωματικού περιπολίας των συνόρων και ενός παράνομου μετανάστη σε ένα ταξίδι που διασχίζει τα μεξικανικά σύνορα. Μένοντας πιστή στην πολυμορφία του πολιτισμού των συνόρων, η ταινία διαμορφώνει τον δικό της χαρακτήρα, δανειζόμενη από μία πληθώρα ειδών και συναισθημάτων. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Φιτζέραλντ: «Αρκετές φορές γίνεται ελαφριά, πατάει με το ένα πόδι στο κωμικό, ενώ γίνεται και πολύ δραματική... έχει σασπένς και ενώ αντανακλά το παρόν και τον σύγχρονο κόσμο παράλληλα αναδύει μία αίσθηση `παλαιού`... Είναι πολύ δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να την κατηγοριοποιήσεις...»
Η ταινία γυρίστηκε στο Δυτικό Τέξας, από τα τέλη του Σεπτέμβρη μέχρι τις αρχές Δεκέμβρη του 2004. Οι τοποθεσίες που περιλήφθηκαν είναι κάποιες από τις πιο απομακρυσμένες και μεγαλειώδεις περιοχές των ΗΠΑ: πεδιάδες, φαράγγια , βουνά... όλα απλωμένα σε αχανείς εκτάσεις, μία γεωγραφία τόσο άγρια και απρόβλεπτη, όπως ο καιρός της. «Αυτή η περιοχή μπορεί να σε κάνει να λιώσεις από τη ζέστη, να σε παρασύρει από μία ξαφνική πλημμύρα, ή απλώς να σε κάνει να δακρύσεις από την υπερβολική της ομορφιά. Μπορεί να σε κάνει να νιώσεις 15 διαφορετικά συναισθήματα μέσα σε μία ημέρα...», εξομολογείται ο Τόμι Λι Τζόουνς. Ο Γκιγιέρμο Αριάγκα προσθέτει: «Ήθελα αυτό το αχανές, μοναχικό τοπίο να είναι από μόνο του ένας δυνατός χαρακτήρας, το ίδιο πρωταγωνιστικός με το υπόλοιπο καστ.» Συνεργαζόμενος με τον γνωστό διευθυντή φωτογραφίας Κρις Μέντζες, ο Τζόουνς κατάφερε να αιχμαλωτίσει την άγρια αυτή ομορφιά της περιοχής σε όλες της τις εκφάνσεις τις αμμώδεις εκτάσεις ερήμου, τα θυελλώδη ηλιοβασιλέματα, τους ογκώδεις βράχους, τους ασβεστόλιθους που θυμίζουν σεληνιακό τοπίο...
Οι απαιτήσεις μίας τέτοιας παραγωγής ήταν εξαιρετικά προκλητικές, καθώς στηρίζονταν στην επίπονη προσπάθεια όλων των συντελεστών. Πρωταγωνιστές και τεχνικοί ταξίδευαν μίλια σε σκληρές συνθήκες και άγνωστο περιβάλλον, σε θερμοκρασίες που ανεβοκατέβαιναν πολλούς βαθμούς μέσα στην ίδια μέρα... Αν και το φθινόπωρο θεωρείται ξηρή εποχή για το Δυτικό Τέξας, η παραγωγή έπρεπε να αντιμετωπίσει μία μόνιμη σχεδόν βροχή που δεν έλεγε να υποχωρήσει. Και, σαν να μην έφταναν όλα αυτά, όταν ετοιμάζονταν να κάνουν γυρίσματα στον ποταμό Ρίο Γκράντε, το ύψος των νερών του είχε αυξηθεί τόσο πολύ, που σταμάτησαν τα γυρίσματα για μία εβδομάδα...
Όπως οι δημιουργοί επέλεξαν να γυρίσουν την ταινία στην αυθεντική γη στην οποία ταξιδεύουν οι χαρακτήρες της, έτσι είχαν και την `απαίτηση` για τους χαρακτήρες της να είναι αντιπροσωπευτικοί του πληθυσμού της -ιδίως στη μεξικάνικη πλευρά. Όπως επισημαίνει ο παραγωγός: «Αποφασίσαμε να επιλέξουμε ηθοποιούς που θα προέρχονταν από την περιοχή του βόρειου Μεξικού, εκεί όπου οι ήρωές μας θα κατέληγαν. Το μεξικάνικο καστ συμπλήρωσαν αμερικάνοι ηθοποιοί, ανάμεσα στους οποίους ο Μπάρι Πέπερ, Τζανιουάρι Τζόουνς, Μελίσα Λίο και Ντουάιτ Γιοάκαμ. Το σμίξιμο αυτό των τόσο καλών ηθοποιών και από τις δύο πλευρές των συνόρων αποτελεί μία ακόμα αντανάκλαση της κοινωνικής θέσης της ταινίας... H ιστορία ξεκινά με αφετηρία τους δεσμούς φιλίας που αναπτύσσονται ανάμεσα στον χαρακτήρα του Τόμι Λι Τζόουνς, Πιτ Πέρκινς, και τον παράνομο μετανάστη Μελκιάδες Εστράδα, που τον υποδύεται ο Χούλιο Σέζαρ Σεντίγιο- το σενάριο προσπαθεί να υπογραμμίσει τη δυναμική της ειλικρινούς συνεργασίας και κατανόησης μεταξύ των δύο χωρών. Ο Αριάγκα, όπως δήλωσε στη συνέχεια, ήθελε να γράψει μία ιστορία «που θα έβλεπε πέρα από τις παρεξηγήσεις μεταξύ των ΗΠΑ και του Μεξικού.» Ακόμα και η διαμόρφωση της γης βοηθάει στην επίτευξη αυτού του σκοπού. Ο Φιτζέραλντ εξηγεί ότι: «Όταν περνάς τα σύνορα για το Μεξικό, τίποτα δεν έχει αλλάξει ουσιαστικά. Το τοπίο είναι το ίδιο. Και, αλληγορικά, καταλαβαίνεις ότι περνώντας σε μία άλλη χώρα, είσαι πάλι στην ίδια από την οποία ξεκίνησες...»
Τα σύνορα μεταξύ ΗΠΑ και Μεξικού είναι ένα πεδίο βίας και ρατσισμού. Τα γεγονότα που διαδραματίζονται στην ταινία είναι μία ακριβής καταγραφή και αναπαράσταση της τρέχουσας κατάχρησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη περιοχή. Όμως, η ταινία, στο συμπέρασμά της, προσφέρει μηνύματα μετάνοιας για τα εγκλήματα που διαπράττονται και κατανόησης για τον συνάνθρωπο. Όταν τον ρώτησαν τί ήθελε να πάρουν οι θεατές μαζί τους φεύγοντας από τη σκοτεινή αίθουσα, ο Τόμι Λι Τζόουνς απάντησε: «... τη συνειδητοποίηση ότι είναι πιθανό να κοιτάξεις από την άλλη πλευρά του ποταμού και να δεις εκεί τον εαυτό σου. Ακόμα περισσότερο, τη θέληση να το κάνεις... Ακόμα και την ανάγκη...»
