Κάτι τέτοιο διατρανώθηκε στο 7ο Πανελλήνιο Συνέδριο Λιμενικών Έργων το όποιο διοργανώθηκε από το τμήμα Λιμενικών Έργων του ΕΜΠ και διήρκησε από 28 Νοεμβρίου έως και την 1 Δεκεμβρίου στην Αθήνα. Μεταξύ άλλων έγινε παρουσίαση των νεότερων εξελίξεων και τάσεων στο χώρο των λιμενικών έργων και ειδικότερα στην Ελλάδα και Κύπρο στην έρευνα, μελέτη, κατασκευή, προστασία, συντήρηση, διαχείριση, στις επιπτώσεις στο περιβάλλον καθώς και ενημέρωση, ανταλλαγή απόψεων και προώθηση της τεχνογνωσίας στους τομείς αυτούς,
Αξίζει να σημειωθεί ότι υπήρχε σχετική ομιλία από τον κ. Γουλουμή με θέμα: «ΥΠΟΒΡΥΧΙΑ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΠΑΡΑΛΙΑΚΩΝ ΚΡΗΠΙΔΩΜΑΤΩΝ ΠΡΕΒΕΖΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΣΚΕΥΗ ΚΑΘΙΖΗΣΕΩΝ ΑΝΩΔΟΜΗΣ», ενώ στην οργανωτική επιτροπή μετείχε ο γνωστός για τις σχέσεις του με την Πρέβεζα Καθ. Κ. Μουτζούρης και η δημοτική σύμβουλος Πρέβεζας Στέλλα Βαρτελάτου.
Ο κ. Μουτζούρης μάλιστα μετέφερε την απόφαση να ιδρύσει και να λειτουργήσει μεταπτυχιακό τμήμα στο ΕΜΠ στον τομέα της Διαχείρισης Λιμένων (Port Management), το οποίο στοχεύει στην εξυγίανση της Λιμενικής διαχείρισης και λειτουργίας με την παραγωγή στελεχών ικανών να διαχειριστούν τα Λιμάνια με βάση τις γνώσεις και την αντικειμενικότητα.
Στο Συνέδριο ένα μεγάλο μέρος επικεντρώθηκε στις παθογένειες της λειτουργίας του μοντέλου των δημοτικών λιμενικών ταμείων και στην αναγκαία ενοποίησή τους σε διαδημοτικούς, περιφερειακούς και διαπεριφερειακούς φορείς.
Υπενθυμίζεται ότι ο νόμος 4150/2013 που αναφερόταν και στα Λιμενικά Ταμεία με την υπογραφή του πρώην υπουργού Ναυτιλίας και Αιγαίου κ. Κωστή Μουσουρούλη και πέρασε από τη Βουλή τον Απρίλιο του 2013 έμεινε στα χαρτιά.
Τότε ο κ. Μουσουρούλης είχε τονίσει στην ομιλία του στη συνεδρίαση της Διαρκούς Επιτροπής Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής ότι «το ερώτημα είναι αν τα δημοτικά λιμενικά ταμεία είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις προκλήσεις, αλλά και στις ίδιες τις απαιτήσεις της εθνικής στρατηγικής λιμένων» προτείνοντας την ενοποίηση ως λύση, καθώς γνώριζε πολύ καλά την «προβληματική» λειτουργία τους.
Η μόνη εφαρμογή του ουσιαστικά έγινε τον Ιούνιο του ίδιου χρόνου όταν 10 Λιμενικά Ταμεία της Εύβοιας εντάχθηκαν σε ανώνυμη εταιρεία με την επωνυμία Οργανισμός Λιμένων Νομού Ευβοίας. Στην υπόλοιπη Ελλάδα δεν άλλαξε τίποτα.
Στον τότε νόμο προβλεπόταν επίσης:
«Στο πλαίσιο της Εθνικής Λιμενικής Πολιτικής ρυθμίζεται η διακυβέρνηση και η διοικητική οργάνωση του Εθνικού Λιμενικού Συστήματος ως ακολούθως:
α) Οι Οργανισμοί Λιμένων του ν. 2688/1999 (Α’ 40) και του εικοστού πρώτου άρθρου του ν. 2932/2001 (Α’ 145), όπως ισχύουν, δύνανται να συγκροτήσουν κατά τη διαδικασία των επόμενων άρθρων 39 και 40, τα ακόλουθα συστήματα οργάνωσης – Κεντρικά Λιμενικά Δίκτυα της χώρας:
(αα) Το Αττικό Λιμενικό Δίκτυο, αποτελούμενο από τους Οργανισμούς Λιμένων – Ανώνυμες Εταιρίες του Πειραιά (ΟΛΠ ΑΕ), του Λαυρίου (ΟΛΛ ΑΕ), της Ελευσίνας (ΟΛΕ ΑΕ) και της Ραφήνας (ΟΛΡ ΑΕ),
(ββ) το Δίκτυο Λιμένων Βορείου Ελλάδος, αποτελούμενο από τους Οργανισμούς Λιμένων – Ανώνυμες Εταιρίες της Θεσσαλονίκης (ΟΛΘ ΑΕ), της Καβάλας (ΟΛΚ ΑΕ), της Αλεξανδρούπολης (ΟΛΑ ΑΕ) και του Βόλου (ΟΛΒ ΑΕ), (γγ) το Δίκτυο Λιμένων Δυτικής Ελλάδος, αποτελούμενο από τους Οργανισμούς Λιμένων – Ανώνυμες Εταιρίες της Πάτρας (ΟΛΠΑ ΑΕ), της Ηγουμενίτσας (ΟΛΗΓ ΑΕ) και της Κέρκυρας (ΟΛΚΕ ΑΕ) και (δδ) τον Οργανισμό Λιμένος Ηρακλείου (ΟΛΗ ΑΕ). β) Τα Λιμενικά Ταμεία, Δημοτικά και Κρατικά, δύνανται, σύμφωνα με τη διαδικασία του άρθρου 42 του παρόντος, είτε να προσχωρήσουν σε ένα από τα Κεντρικά Λιμενικά Δίκτυα της προηγούμενης παραγράφου είτε να συγχωνευθούν μεταξύ τους προς το σκοπό δημιουργίας Ανώνυμης Εταιρίας – Περιφερειακού Λιμενικού Δικτύου.
γ) Με απόφαση του Υπουργού Ναυτιλίας και Αιγαίου, μετά από σχετική απόφαση του οικείου κατά περίπτωση Διοικητικού Συμβουλίου του ΟΛΠ Α.Ε. ή του ΟΛΘ Α.Ε. ή του ΟΛΠΑ Α.Ε. ή του ΟΛΗ Α.Ε. ή της Ανώνυμης Εταιρίας – Περιφερειακού Λιμενικού Δικτύου, που συγκροτείται σύμφωνα με τη διαδικασία του άρθρου 42, δύναται να υπάγονται στην αρμοδιότητα των Λιμενικών Δικτύων των ανωτέρω περιπτώσεων υπό α’ ή β’ της παραγράφου 3 ή στην αρμοδιότητα οποιουδήποτε Κρατικού Λιμενικού Ταμείου, λιμάνια ή λιμενικές υποδομές και εγκαταστάσεις, οι οποίες δεν υπάγονται στην αρμοδιότητα άλλου φορέα διοίκησης και εκμετάλλευσης λιμένα».
Η μελέτη της ΡΑΛ
Η Ρυθμιστική Αρχή Λιμένων θα πρέπει να διαμορφώσει πρόταση σχετικά με τη λιμενική πολιτική και τη συνένωση των φορέων.
Σύμφωνα με ρεπορτάζ της «Ναυτεμπορικής», την ισχυροποίηση του ελληνικού λιμενικού συστήματος, μέσω της σταδιακής συγχώνευσης των λιμενικών ταμείων σε διαπεριφερειακό επίπεδο, και τη μετατροπή τους σε ανώνυμες εταιρείες, προτείνει μελέτη ομάδας του Πανεπιστημίου Αιγαίου που εκπονήθηκε για λογαριασμό της Ρυθμιστικής Αρχής Λιμένων, ήδη από τον περασμένο Απρίλιο.
Στο τέλος των διεργασιών για τη μεταρρύθμιση των λιμένων της χώρας, σύμφωνα με την πρόταση, θα υπάρχουν οι σημερινοί 13 Οργανισμοί Λιμένων και ακόμα 14 Διαπεριφερειακά Λιμενικά Ταμεία Α.Ε. έναντι 69 μικρών Δημοτικών Ταμείων που λειτουργούν σήμερα.
Η μελετητική ομάδα του Πανεπιστημίου Αιγαίου με επικεφαλής τον αναπληρωτή καθηγητή στο Τμήμα Ναυτιλίας & Επιχειρηματικών Υπηρεσιών Θάνο Πάλλη αναδεικνύει τρία σενάρια.
Το πρώτο αποτυπώνει την πάγια, τα προηγούμενα χρόνια, στάση της ελληνικής πολιτείας να αφήσει την κατάσταση όπως έχει.
Ωστόσο, μια τέτοια απόφαση, σημειώνεται στη μελέτη, θα ενισχύσει τον κατακερματισμό του λιμενικού συστήματος και από τα 69 σήμερα μικρά δημοτικά λιμενικά ταμεία, μόλις ολοκληρωθούν οι διαδικασίες του Καλλικράτη, θα φτάσουν τα 94 έχοντας ελάχιστες δυνατότητες επιχειρηματικών ελιγμών.
Στο δεύτερο σενάριο προτείνεται η σταδιακή μετατροπή των λιμενικών ταμείων σε 36 διαδημοτικά ταμεία που θα λειτουργήσουν ως ανώνυμες εταιρείες.
Σε αυτή την περίπτωση η μελέτη επισημαίνει: «Η μετατροπή των Διαδημοτικών Λιμενικών Ταμείων σε Ανώνυμες Εταιρείες θα επιτρέψει να μπορούν να διοικήσουν, με μεγαλύτερη αυτονομία, αποτελεσματικότητα, ευελιξία στη λειτουργία και διαφάνεια στον απολογισμό.
Θα επιτρέψει ακόμα την ύπαρξη διεύθυνσης που θα διαθέτει την αποκλειστική ευθύνη στη διαμόρφωση προγραμματικών, όπως επίσης και πλήρη επίγνωση των χρηματοοικονομικών δεδομένων που αφορούν τη λειτουργία του και ευθύνη της λειτουργίας του.
Τέλος, θα επιτρέψει την αναλογικά ισότιμη συμμετοχή των δήμων στους φορείς διοίκησης & εκμετάλλευσης που θα δημιουργηθούν».
Ως βέλτιστη πρόταση για την ανάπτυξη της λιμενικής βιομηχανίας της χώρας αναδεικνύεται το τρίτο σενάριο που περιγράφει τη μετατροπή των λιμενικών ταμείων σε 14 διαπεριφερειακά ταμεία, τα οποία σε δεύτερο χρόνο θα μετατραπούν σε ανώνυμες εταιρείες.
Οπως επισημαίνει στη «Ν» ο κ. Πάλλης, η χώρα μας έχει ανάγκη φορέων διοίκησης και εκμετάλλευσης λιμένων με επαρκές μέγεθος και ανθρώπινο δυναμικό για την ανάληψη των σημαντικών καθημερινών λειτουργικών αναγκών και τον επαρκή και ορθολογικό προγραμματικό σχεδιασμό που απαιτεί η λειτουργία ενός λιμένα.
Περιγράφει το σημερινό λαβύρινθο της διοικητικής δομής των λιμενικών ταμείων ως εξής: «Ο κατακερματισμός και η αποσπασματικότητα χαρακτηρίζει σήμερα το Εθνικό Λιμενικό Σύστημα. Ενας λιμένας εποπτεύεται ταυτόχρονα από τον οικείο δήμο, την περιφέρεια και δύο ή τρία υπουργεία. Δύο λιμένες λειτουργούν σε έναν δήμο. Ενας λιμένας λειτουργεί σε δύο δήμους.
Πολλές εγκαταστάσεις είναι “ορφανές” διοίκησης. Δύο υπουργεία εποπτεύουν όμορες εγκαταστάσεις και επιτρέπουν επικαλύψεις στον λιμενικό σχεδιασμό. Οι δημοσιονομικοί περιορισμοί δεν επιτρέπουν στους δήμους να στελεχώσουν τα λιμενικά ταμεία και περιορίζουν τις προοπτικές ανάπτυξης των λιμένων».
Για να αντιπαρέλθουν των προβλημάτων αυτών τα ελληνικά λιμάνια καταθέτει μια πρόταση που αποσκοπεί, όπως επισημαίνει ο ίδιος, «στη δημιουργία φορέων, με την απαραίτητη τεχνογνωσία και αρμοδιότητα για τη διατύπωση και την ευθύνη εφαρμογής ισόρροπου αναπτυξιακού σχεδιασμού για γειτνιάζουσες (πλην όμως διοικητικά ανήκουσες σε ξεχωριστούς δήμους) λιμενικές εγκαταστάσεις, περιορίζοντας τις κοστοβόρες επικαλύψεις οι οποίες υφίστανται σήμερα στον λιμενικό σχεδιασμό».
Για τον κ. Πάλλη η οργάνωση ενός φορέα διοίκησης και εκμετάλλευσης λιμένων σε αντιστοιχία με τις ενιαίες αποκεντρωμένες μονάδες διοίκησης του κράτους με τρόπο ο οποίος να ανταποκρίνεται στον θεσμό «των περιφερειών» -οι όποιες έχουν επιλεγεί ως η καταλληλότερη ευρύτερη διοικητική διαίρεση της χώρας- θα δώσει την ικανότητα ανάληψης φάσματος αρμοδιοτήτων συμπεριλαμβανόμενου του σχεδιασμού, του συντονισμού και την εφαρμογή των πολιτικών που άπτονται της περιφερειακής λιμενικής ανάπτυξης της αντίστοιχης γεωγραφικής περιοχής.
Θεωρεί ότι η θεσμική μορφή των δημόσιας ιδιοκτησίας Α.Ε., με συμμετοχή των δημοτικών αρχών, προσδίδει αρμοδιότητες, αυτοτέλεια, ευθύνη, διαφάνεια και λογοδοσία.
«Να βάλουμε τέλος στις γραφειοκρατικές δομές και λειτουργίες των ΝΠΔΔ & ΝΠΙΔ, τις παθογένειες των οποίων γνωρίζουμε. Ολοι συμφωνούν ότι οι 13 Α.Ε. που ήδη λειτουργούν στη χώρα μας είναι πιο αποτελεσματικές και ευέλικτες από τα Λιμενικά Ταμεία» σημειώνει χαρακτηριστικά ο επικεφαλής της μελετητικής ομάδας και καταλήγει:
«Ο διάλογος που ξεκίνησε, ως θεσμικά όφειλε, η Ρυθμιστική Αρχή Λιμένων, δίνει τη δυνατότητα να καταλήξουμε σε μια ουσιαστική επιλογή. Αρκεί να αποφύγουμε ιδεοληπτικές προσεγγίσεις, πειραματισμούς και περιορισμούς του πολιτικού κόστους. Αρκεί οι αποφάσεις να ληφθούν μετά λόγου γνώσεως».
Ποιο σενάριο ανάπτυξης προκρίνεται
Ως προτιμητέο σενάριο, σύμφωνα με τη μελέτη, προκρίνεται το Σενάριο ΙΙΙ - Πρόταση Συγχώνευσης Β (Διαπεριφερειακά Λιμενικά Ταμεία) καθώς εξυπηρετεί στον βέλτιστο δυνατό βαθμό:
* τη δημιουργία φορέων διοίκησης και εκμετάλλευσης λιμένων με επαρκές μέγεθος και ανθρώπινο δυναμικό για την ανάληψη των καθημερινών λειτουργικών και προγραμματικών σχεδιασμών που απαιτεί η λειτουργία ενός λιμένα.
* την παροχή τεχνογνωσίας για τους εν λόγω φορείς, η οποία είναι απαραίτητη για τη διατύπωση και την ευθύνη εφαρμογής ισόρροπου αναπτυξιακού σχεδιασμού για γειτνιάζουσες (πλην όμως διοικητικά ανήκουσες σε ξεχωριστούς δήμους) λιμενικές εγκαταστάσεις, περιορίζοντας τις όποιες κοστοβόρες επικαλύψεις υφίστανται σήμερα στον λιμενικό σχεδιασμό μιας χώρας με πολλαπλές εγκαταστάσεις σε μικρή γεωγραφική απόσταση.
* την ανάγκη να περιοριστεί ο κατακερματισμός και η αποσπασματικότητα που παρατηρείται στον σχεδιασμό του Εθνικού Λιμενικού Συστήματος - και στη βελτίωση της σχετικής εποπτείας στο πλέον εκτεταμένο μήκος ακτογραμμής στην Ευρωπαϊκή Ενωση.
* την οργάνωση του φορέων διοίκησης και εκμετάλλευσης λιμένων σε όλες τις ενιαίες αποκεντρωμένες μονάδες διοίκησης του κράτους με τρόπο ο οποίος ανταποκρίνεται στον θεσμό «των περιφερειών», οι όποιες έχουν επιλεγεί ως η καταλληλότερη ευρύτερη διοικητική διαίρεση με ικανότητα ανάληψης φάσματος αρμοδιοτήτων συμπεριλαμβανομένου του σχεδιασμού, του συντονισμού και την εφαρμογή των πολιτικών που άπτονται της περιφερειακής ανάπτυξης αντίστοιχης γεωγραφικής περιοχής της χώρας.
Η περίπτωση της Πρέβεζας
Για την περίπτωση της Πρέβεζας εμφανίζεται ως επικρατέστερο σενάριο η δημιουργία μίας διαδημοτικής Α.Ε., που θα περιλαμβάνει τα Δημοτικά Λιμενικά Ταμεία Πρέβεζας και Πάργας, με τη μορφή συνένωσης.
«Ισχυρό» φαντάζει και το σενάριο ένταξης των ΔΛΤ Πρέβεζας και Πάργας σε έναν διαπεριφερειακό φορέα.
Όλα αυτά βέβαια αναμένεται να ξεκαθαρίσουν τους επόμενους μήνες, ωστόσο θα πρέπει να επαναλάβουμε πως τα Δημοτικά Λιμενικά Ταμεία Πρέβεζας και Πάργας, πολύ δύσκολα θα αποφύγουν να ενταχθούν σε έναν ευρύτερο σχεδιασμό.
