Παγκόσμια ημέρα νερού σήμερα 22 Μαρτίου, όπως καθιερώθηκε από την 47η σύνοδο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ το 1992. Πρόκειται για μια μέρα με ιδιαίτερη σημασία και άξια, σήμερα που το νερό είναι ο πλέον απειλούμενος φυσικός πόρος και ο πλέον ευάλωτος στην κάθε μορφή ρύπανσης. Το γλυκό νερό αντιπροσωπεύει μόλις το 2,5% του συνολικού όγκου νερού του πλανήτη και από αυτό περίπου το 67% είναι υπό μορφή πάγων. Η γη είναι ο πλανήτης του νερού ,του βασικού και απαραίτητου στοιχείου της ζωής .

Η ορθολογική διαχείριση, η οικονομία του νερού και η προστασία των υδάτων, η διατήρηση του όγκου των πάγων (πάγοι Ανταρκτικής, Γροιλανδίας ,Βόρειας Πολικής Ζώνης, κ.α.), είναι σήμερα οι πλέον επίκαιροι όροι. Η παγκόσμια συμφωνία για εφαρμογή και τήρηση των παραπάνω όρων θα κρίνει και το μέλλον της ανθρωπότητας.

Η ζήτηση σε νερό αυξάνεται με τριπλάσια ταχύτητα από την ταχύτητα αύξησης του πληθυσμού της γης. Από αυτό γίνεται φανερό ότι στο άμεσο μέλλον το νερό θα είναι αγαθό σε ανεπάρκεια, αν και αυτό είναι ήδη πραγματικότητα . Σύμφωνα με την UNICEF , 36 χώρες αντιμετωπίζουν σήμερα σοβαρά προβλήματα με τους υδάτινους πόρους.

Η ανισοκατανομή των υδατικών πόρων σε σχέση με την κατανομή του πληθυσμού της γης δημιουργεί σοβαρά προβλήματα έλλειψης νερού. Σε πολλά μέρη του κόσμου απειλούνται συγκρούσεις για την διαχείριση των νερών δεδομένου ότι οι περισσότερες υδρολογικές λεκάνες είναι διακρατικές.

Η ποσοτική ανεπάρκεια και η ρύπανση του νερού αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της σύγχρονης εποχής. Σύμφωνα με τα στοιχεία της UNICEF και του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) :

• πάνω από 750 εκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό . Οι περισσότεροι από τους ανθρώπους που δεν έχουν πρόσβαση είναι φτωχοί και ζουν σε απομακρυσμένες αγροτικές περιοχές ή αστικές παραγκουπόλεις με αποτέλεσμα εκατοντάδες χιλιάδες παιδιά να αρρωσταίνουν και να πεθαίνουν κάθε χρόνο.
• 5 εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο από ασθένειες που συσχετίζονται με το μολυσμένο νερό.
• Πάνω από 800 παιδιά κάτω των πέντε ετών πεθαίνουν κάθε μέρα από διαρροϊκές ασθένειες που συνδέονται με την έλλειψη ασφαλούς πόσιμου νερού και επαρκούς αποχέτευσης και υγιεινής.
• το μολυσμένο νερό επηρεάζει δυσμενώς την υγειά του 1/5 του πληθυσμού της γης.

Λόγω έλλειψης νερού εκατομμύρια άνθρωποι μεταναστεύουν για την επιβίωση τους η την βελτίωση της ποιότητας ζωής.

Η χώρα μας γενικά είναι σε καλή κατάσταση σε ότι αφορά στην επάρκεια αλλά και στην ποιότητα του νερού.

Το ΙΓΜΕ είναι θεσμοθετημένος φορέας της πολιτείας σε θέματα γεωεπιστημών .Η αναζήτηση ,καταγραφή, και αξιοποίηση του υπόγειου υδατικού δυναμικού της χώρας με στόχο την ορθολογική αξιοποίηση και την προστασία αυτού του πλέον σημαντικού για την χώρα μας φυσικού πόρου αποτελεί ένα από τα κύρια ερευνητικά μας αντικείμενα.

Η οδηγία 2000/60 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου υποχρεώνει τα κράτη μέλη της Ε.Ε. για την διαχρονική προστασία και την ορθολογική διαχείριση των υδατικών τους πόρων.Βάση αυτής της εθνικής υποχρέωσης της χώρας μας το ΙΓΜΕ από το 2000 σε συνεργασία με την Ειδική Γραμματεία Υδάτων του ΥΠΕΝ έχει δημιουργήσει το ΕΘΝΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΩΝ ΥΠΟΓΕΙΩΝ ΝΕΡΩΝ . Το Εθνικό Δίκτυο συνιστούν 1500 υδροσημεία ( γεωτρήσεις ,πηγές ,πηγάδια ) σε όλη τη χώρα .

 Από το 2000 πραγματοποιούνται σε τακτά χρονικά διαστήματα μετρήσεις (τέσσερις κάθε χρόνο) που αφορούν :

Στις ποσοτικές παραμέτρους:

• Στάθμη υπόγειου νερού
• Παροχή πηγών

και στις ποιοτικές παραμέτρους:

• Φυσικοχημικές μετρήσεις υπαίθρου (pH, αγωγιμότητα, θερμοκρασία νερού & αέρα, διαλυμένο οξυγόνο κ.α),δειγματοληψίες νερών.
• Χημικές αναλύσεις (κύρια ιόντα, βαρέα μέταλλα, οργανικοί διαλύτες, φυτοφάρμακα).Οι αναλύσεις γίνονται στα διαπιστευμένα εργαστήρια μας.

Το πλεονέκτημα της ταυτόχρονης διεξαγωγής των μετρήσεων σε όλη την χώρα δίνει στο κράτος την δυνατότητα της απόκτησης της ολοκληρωμένης εικόνας της δίαιτας των υπόγειων νερών που αποτελεί το χρήσιμο εργαλείο της ορθολογικής διαχείρισης.

 Η διαχρονική λειτουργία του «Δικτύου» αποτελεί Εθνική αναγκαιότητα για τη συνεχή παρακολούθηση και ορθολογική διαχείριση του υπόγειου υδατικού δυναμικού της χώρας, αποτελεί επίσης Εθνική υποχρέωση προς την Ε.Ε. για την εφαρμογή της Οδηγίας 2000/60 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η οποία αναφέρεται στην προστασία και διαχείριση των υδατικών πόρων των κρατών – μελών με τη δημιουργία και συντήρηση «Δικτύων» παρακολούθησης.

Το ΙΓΜΕ από την ίδρυση του έχει δώσει μεγάλη βαρύτητα στην υδρογεωλογική ερευνά όλων των υδρολογικών λεκανών του υδατικού διαμερισματος Ηπείρου. Η σε βάθος 30 και πλέον ετών χρονοσειρά που αφορά στα ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά των υπόγειων νερών και η διαρκής επικαιροποίηση της στα πλαίσια του Δικτύου αποτελεί το χρήσιμο εργαλείο της ορθολογικής διαχείρισης και της προστασίας του υδατικού δυναμικού

Στα πλαίσια του Δικτύου στο υδατικό διαμέρισμα Ηπείρου έχουν επιλεγεί 82 υδροσημεία αντιπροσωπευτικά για τα υδροφόρα συστήματα της Ηπείρου. Να αναφέρουμε ενδεικτικά ότι δίνουμε ιδιαίτερη σημασία στους ευάλωτους στην ρύπανση υδροφόρους ( κοκκώδες σύστημα Πρέβεζας, κοκκώδες σύστημα Άρτας κ.α.) και στους υδροφόρους ζωτικής σημασίας για την κάλυψη των υδρευτικών αναγκών ( καρστικό σύστημα Μιτσικελίου, καρστικό σύστημα Λούρου κ.α.).

Η Ήπειρος βρίσκεται σε προνομιακή θέση σε ότι αφορά στα αποθέματα υπόγειου νερού αλλά και στην καλή ποιοτική τους κατάσταση. Στο υδατικό διαμέρισμα Ηπείρου αναπτύσσονται μεγάλα υπόγεια υδροφόρα συστήματα που φιλοξενούνται κυρίως σε ανθρακικά πετρώματα. Το μεγάλο ετήσιο ύψος βροχής που κυμαίνεται από 1000mm στις πεδινές περιοχές (Άρτας –Πρέβεζας ) έως 1800 mm στον ορεινό όγκο της Πίνδου είναι καθοριστικός παράγοντας στην διαμόρφωση των αποθεμάτων υπόγειου νερού. Τα ετήσια ανανεώσιμα αποθέματα υπόγειου νερού όπως προκύπτουν από τις έρευνες μας είναι περίπου 3,2 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού.

Η διαθεσιμότητα νερού στην Ήπειρο είναι η μεγαλύτερη στην Ελλαδα: 7.500 λίτρα νερού /άτομο /έτος. Η εκμεταλλευσιμότητα των υδάτινων πόρων φτάνει το 30 % γεγονός που σημαίνει ότι σημαντικό μέρος του υδάτινου δυναμικού απορρέει στην θάλασσα χωρίς να υφίσταται καμία σχεδόν εκμετάλλευση . Αυτό βέβαια έχει μεγάλα περιβαλλοντικά οφέλη. Το πλούσια αποθέματα νερού της Ηπείρου και η καλή τους ποιότητα αποτελούν το συγκριτικό της πλεονέκτημα και τον αναπτυξιακό της μοχλό.

Το γεγονός ότι το υδατικό μας διαμέρισμα είναι πλεονασματικό δεν πρέπει να μας καθησυχάζει γιατί τοπικά παρουσιάζονται σοβαρά προβλήματα είτε λόγω υπεραντλησεων είτε λόγω ρύπανσης των υπογείων υδροφόρων. Τα προβλήματα εστιάζονται κυρίως στην χερσόνησο Πρέβεζας ( υφαλμύρινση υδροφόρων, νιτρορύπανση ) και στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων όπου υφίσταται και η μεγαλύτερη πληθυσμιακή συγκέντρωση κατά συνέπεια και η ζήτηση νερού.

Οι μεγάλες πήγες, οι λίμνες και τα ποτάμια της Ηπείρου αποτελούν μνημεία της φύσης και γεωτόπους απαράμιλλου κάλλους . Τα αρχαία υδρομαστευτικά έργα (Ρωμαϊκό υδραγωγείο κ.α) αλλά και αυτά της νεότερης ιστορίας μας (τα πηγάδια του Σουλίου κ.α) έχουν αρχαιολογική και ιστορική αξία. Η ανάδειξη και η προστασία τους θα συμβάλουν στην γεωτουριστική προβολή και ανάπτυξη του τόπου μας.

Το επιστημονικό προσωπικό της περιφερειακής μονάδας Ηπείρου του ΙΓΜΕ με εισηγήσεις και διαλέξεις τόσο στα σχολεία όσο και στα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης δίνει ιδιαίτερη σημασία στην περιβαλλοντική εκπαίδευση για την ορθολογική διαχείριση και την προστασία του υδάτινου δυναμικού.

Η παγκόσμια ημέρα νερού δεν είναι μια γιορτή αλλά μια μέρα μηνυμάτων με αποδεκτές όλους μας :

Θα πρέπει να αποκτήσουμε περιβαλλοντική συνείδηση για την προστασία αυτού του πολυτίμου αγαθού για να έχουν τα παιδιά μας ποιότητα ζωής.

Το νερό δεν είναι ένας φυσικός πόρος που ο καθένας μας μπορεί να τον εκμεταλλεύεται με ιδιοτελή και εμπορικά κριτήρια. Το νερό είναι κοινωνικό αγαθό όλων μας, είναι το πολυτιμότερο αγαθό της φύσης.

Κάθε παιδί, πλούσιο ή φτωχό, έχει το δικαίωμα να επιβιώσει, το δικαίωμα στην υγεία, το δικαίωμα πρόσβασης σε καθαρό πόσιμο νερό.

Η ορθολογική διαχείριση και η προστασία των υδατικών πόρων είναι καθήκον όλων μας.