Ο ρόλος των ειδικοτήτων του Ψυχολόγου και του Κοινωνικού λειτουργού στην Β/θμια εκπαίδευση είναι πολυδιάστατος και αφορά σε ποικίλους τομείς παροχής ψυχολογικών-συμβουλευτικών υπηρεσιών.

Οι δύο ειδικότητες υποστηρίζουν με συστηματικό και επιστημονικά τεκμηριωμένο τρόπο τους μαθητές, συνεργάζονται με τους εκπαιδευτικούς, τους γονείς και όλη τη σχολική κοινότητα με στόχο τη βελτίωση της μαθησιακής πορείας, την προαγωγή της συναισθηματικής και κοινωνικής ανάπτυξης των μαθητών και τη δημιουργία ασφαλούς, υγιούς και υποστηρικτικού κλίματος, που ενισχύει τους δεσμούς ανάμεσα στο σχολείο, την οικογένεια και την κοινότητα.

Ειδικότερα ο ψυχολόγος κατεξοχήν προβαίνει στην ψυχολογική και ψυχοπαιδαγωγική αξιολόγηση του παιδιού με επιστημονικό τρόπο, η οποία αφορά όλους τους τομείς ανάπτυξης του κατά την σχολική, και εφηβική του ηλικία, ηλικία ιδιαίτερα ευαίσθητη, αλλά και κρίσιμη για την ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού (π.χ. γνωστικό, μαθησιακό, συναισθηματικό, ψυχοκοινωνικό τομέα κ.ά.) .

Σκοπός της αξιολόγησης είναι να προσδιοριστούν οι δυσκολίες –ανεπάρκειες του μαθητή, αλλά και οι δυνατότητες του, ώστε να υποστηριχθεί περαιτέρω από τη διεπιστημονική ομάδα ειδικών, τόσο εντός σχολικού πλαισίου όσο και από τις υπηρεσίες της κοινότητας.

Με τη συνεργασία του Κοινωνικού λειτουργού και της διεπιστημονικής ομάδας του σχολείου, αναλαμβάνει τον σχεδιασμό, την εφαρμογή, τον συντονισμό και την αξιολόγηση παρεμβάσεων που πραγματοποιούνται σε ποικίλα επίπεδα και αφορούν σε όλους τους τομείς της ανάπτυξης των παιδιών (μαθησιακός τομέας, τομέας ψυχοκοινωνικής προσαρμογής, διαχείριση κρίσεων και συνεργασία σχολείου-οικογένειας-κοινότητας). Συγκεκριμένα, σχεδιάζει και εφαρμόζει:

Προγράμματα πρόληψης και παρέμβασης που απευθύνονται:

α) σε όλους τους μαθητές και αποσκοπούν στην προαγωγή της ψυχικής τους υγείας και την ενίσχυση του θετικού κλίματος στην τάξη και το σχολείο (πχ ενίσχυση των κοινωνικών συναισθηματικών δεξιοτήτων, προγράμματα αποδοχής της διαφορετικότητας, ενίσχυσης της ισότητας κ.α).

β) σε μαθητές που παρουσιάζουν δυσκολίες ψυχοκοινωνικής προσαρμογής στο σχολείο ή/και την οικογένεια (διαχείριση δύσκολων συναισθημάτων, συγκρούσεων, δύσκολων συμπεριφορών, παραβατικών συμπεριφορών, διαταραχών διαγωγής κ.α).

Γ) Προβαίνει σε ενημερωτικές ομιλίες και σεμινάρια ευαισθητοποίησης γονέων και εκπαιδευτικών σε θέματα που απασχολούν την σχολική αλλά και ευρύτερη κοινότητα.

Δ) Επίσης, αφού έχει προβεί στην συγκέντρωση δεδομένων που αφορούν στο άτομο, βάσει συγκεκριμένων ψυχολογικών διαγνωστικών κριτηρίων και τυποποιημένων δοκιμασιών συντάσσουν και εφαρμόζουν προγράμματα μαθησιακής υποστήριξης σύμφωνα με τις εξατομικευμένες ανάγκες του κάθε μαθητή, σε συνεργασία πάντοτε με τους εκπαιδευτικούς του σχολείου.

Ε) Ο ψυχολόγος υποστηρίζει συμβουλευτικά ή θεραπευτικά είτε ατομικά, είτε σε ομαδικό επίπεδο. Οι παρεμβάσεις Συμβουλευτικής πραγματοποιούνται σε γονείς για την καλύτερη κατανόηση της ανάπτυξης και των δυσκολιών των παιδιών, για την αξιοποίηση των ιδιαίτερων κλίσεων και ενδιαφερόντων τους και την ενδυνάμωση της γονικής εμπλοκής, ατομικά σε μαθητές για τη βελτίωση και την ενίσχυση θετικών κοινωνικών συμπεριφορών, αλλά και στο σύνολο του εκπαιδευτικού προσωπικού στο πλαίσιο μιας συνεργατικής σχέσης .

Στ) Βασικοί στόχοι και των δυο ειδικοτήτων, Ψυχολόγου και Κοινωνικού λειτουργού μέσα στο πλαίσιο των καθηκόντων τους στην Εκπαίδευση, είναι η ενίσχυση της συνεργασίας σχολείου-οικογένειας, η σύνδεση της οικογένειας με άλλες υπηρεσίες της κοινότητας, όταν αυτό κρίνεται χρήσιμο, αλλά και η διασύνδεση της σχολικής κοινότητας με άλλους φορείς που παρέχουν ψυχολογικές και κοινωνικές υπηρεσίες (Ιατροπαιδαγωγικά Κέντρα , ΚΕΣΥ κ.α).

 Περιορισμοί

Ωστόσο, αν και ο ρόλος των μελών των δυο ειδικοτήτων είναι πολυεπίπεδος οι περιορισμοί που προέρχονται από λάθος σχεδιασμούς δεν λείπουν. Η παρουσία των δύο ειδικοτήτων Ψυχολόγου και Κοινωνικού Λειτουργού περιορίζεται στην μονοήμερη παρουσία τους ανά σχολείο κάθε εβδομάδα και μόνο σε όσα διαθέτουν Τμήμα Ένταξης. Αυτό καθιστά σαφέστατα ένα ξεκάθαρο περιορισμό, καθώς η εφαρμογή συμβουλευτικών παρεμβάσεων και δράσεων οφείλει να αφορά το σύνολο των μαθητών και της εκπαιδευτικής κοινότητας χωρίς διακρίσεις, αλλά και συνιστά ταυτόχρονα έκπτωση στην παροχή συνολικής βοήθειας λόγω έλλειψης σημαντικού χρόνου. Έτσι, ενώ οι μαθητές που χρήζουν υποστήριξης και οι δυσκολίες που αναδύονται καθημερινά στο γενικό σχολείο πολλαπλασιάζονται, η παρουσία των ειδικοτήτων είναι χρονικά περιορισμένη, με αποτέλεσμα να μην παρέχεται ολοκληρωμένα και να λειτουργεί αποσπασματικά. Η ανάγκη για τοποθέτηση ψυχολόγου και κοινωνικού λειτουργού σε περισσότερα σχολεία είναι βασικός άξονας για ολοκληρωμένη υποστήριξη των μαθητών που χρήζουν παρέμβασης χωρίς βιαστικές ή ασυνεχείς δράσεις.