Στο πλαίσιο της αναπτυξιακής στρατηγικής του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και του Οργανισμού Διαχείρισης και Ανάπτυξης Αρχαιολογικών Χώρων, που περιλαμβάνει την ενίσχυση των παρεχομένων υπηρεσιών προς τον επισκέπτη και την αναβάθμισης της εμπειρίας της επίσκεψης στους αρχαιολογικούς χώρους, εγκρίθηκε ομόφωνα κατά τη συνεδρίαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου το πρώτο πρόγραμμα αξιοποίησης αρχαιολογικών χώρων, ιστορικών τόπων και μνημείων ή του περιβάλλοντος χώρου αυτών για τη διοργάνωση εκδηλώσεων και δράσεων που σχετίζονται με την προαγωγή και προώθηση της τοπικής γαστρονομίας.

Όπως προβλέπει το πρόγραμμα, οι αρχαιολογικοί χώροι, ιστορικοί τόποι και τα μνημεία που εντάσσονται σε αυτό, μπορούν μέσω του ΟΔΑΠ να παραχωρούνται, με καταβολή τελών, για σχετικές εκδηλώσεις, με πρόταση του Δ.Σ. και με σύμφωνη γνώμη του Κεντρικού Συμβουλίου.

Οι προτεινόμενοι χώροι είναι οι ακόλουθοι:

1. Αρχαιολογικός Χώρος Νεμέας
2. Αρχαιολογικός Χώρος Νικόπολης
3. Προαύλιο Αρχαιολογικού Μουσείου Δελφών
4. Αρχαιολογικός Χώρος Αρχαίας Ζώνης στην Αλεξανδρούπολη
5. Νέο Μουσείο Αιγών
6. Ρωμαϊκή Αγορά Θεσσαλονίκης
7. Αρχαιολογικός Χώρος Μυστρά
8. Πλατεία Χρυσαφίτισσας Μονεμβασιάς
9. Ανδρομονάστηρο Μεσσηνίας
10. Νιόκαστρο Πύλου
11. Οχυρό συγκρότημα Τρουπάκηδων – Μούρτζινων Καρδαμύλης
12. Φρούριο Ρίου
13. Παλάτι Μεγάλου Μαγίστρου Ρόδου
14. Αρχοντικό Τσιατσιαπά Καστοριάς
15. Βόρειο τείχος Αμφίπολης
16. Επταπύργιο Θεσσαλονίκης
17. Δυτική Τάφρος των ενετικών οχυρώσεων εντός της πόλης των Χανίων
18. Φρούριο Φραγκοκάστελλο Σφακίων
19. Αρχαιολογικός Χώρος της Καζάρμας (ενετικό φρούριο μέσα στην πόλη της Σητείας)

Σύμφωνα με τους όρους παραχώρησης που προτείνονται από τον ΟΔΑΠ, οι εκδηλώσεις αποσκοπούν στην προαγωγή και προώθηση της τοπικής γαστρονομίας της περιοχής και πρέπει να συνάδουν με τη φυσιογνωμία του αρχαιολογικού χώρου, ιστορικού τόπου, μνημείου ή μουσείου. Ενδεικτικά, οι εκδηλώσεις μπορεί να αφορούν, διεξαγωγή γευσιγνωσίας συνδυαστικά με επίσκεψη στον χώρο, μαθήματα – masterclasses, παρουσίαση γαστρονομικών προϊόντων που σχετίζονται με την παραδοσιακή ελληνική παραγωγή του πρωτογενούς τομέα, όπως π.χ. ελιά / λάδι και παράγωγά τους, γαλακτοκομικά προϊόντα, φρούτα και παράγωγά τους, αλιευτική παραγωγή, κτηνοτροφική παραγωγή κ.λπ. Σημειώνεται ότι απαγορεύεται η πώληση προϊόντων εντός των παραχωρούμενων χώρων.

Υπογραμμίζεται ότι σε κάθε περίπτωση, δεν πρέπει να παρεμποδίζεται η επίσκεψη του αρχαιολογικού χώρου, του ιστορικού τόπου, του μνημείου ή του μουσείου από το κοινό, ενώ οι τυχόν απαιτούμενες εγκαταστάσεις πρέπει να είναι ελαφρές και αναστρέψιμες, να μη προκαλούν άμεση ή έμμεση βλάβη στο χώρο και να απομακρύνονται μετά το πέρας κάθε εκδήλωσης.

Όπως δήλωσε η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη «Η επένδυση στον Πολιτισμό επιφέρει ισχυρή στήριξη και ώθηση στην απασχόληση στον ίδιο τον τομέα, αλλά και στις συναφείς δραστηριότητες, κυρίως του τουρισμού με τον οποίον διατηρεί πολύ ισχυρή διατομεακή σχέση. Το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού σε συνεργασία με τον ΟΔΑΠ, προχωρεί σε άνοιγμα των παραδοσιακών στεγανών και δυναμική σύνθεση της πολιτιστικής κληρονομιάς με την σύγχρονη έκφραση σε ποικίλες μορφές της. Η βιωματική απόκτηση της πολιτιστικής εμπειρίας συνιστά ένα από τα κύρια desiderata των επισκεπτών ανεξαρτήτως προέλευσης. Αρχαιολογικοί χώροι και μουσεία συνιστούν τη μία όψη της πολιτιστικής εμπειρίας. Παραδοσιακές εκδηλώσεις τοπικά ήθη, έθιμα, γαστρονομικές συνήθειες αποτελούν στοιχεία της πιο δυναμικής και βιωματικής άυλης κληρονομιάς συνθέτουν την άλλη όψη της πολιτιστικής εμπειρίας».

Εφαρμογή της παρακαταθήκης στα πωλητήρια του ΟΔΑΠ

Στο πλαίσιο της λειτουργίας των πωλητηρίων του σε αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία, καθώς και των αναμνηστικών αντικειμένων, που διατίθενται στο κοινό με θέματα εμπνευσμένα από την ελληνική πολιτιστική κληρονομιά, ο ΟΔΑΠ διευρύνει τον κύκλο των πωλούμενων ειδών με προϊόντα τρίτων προμηθευτών που θα πωλούνται με το σύστημα της παρακαταθήκης.

Τα πωλητήρια των μουσείων και των αρχαιολογικών χώρων, τα οποία διαχειρίζεται ο ΟΔΑΠ, έχουν ως αποστολή όχι μόνον να εισφέρουν σε έσοδα στον τομέα του Πολιτισμού αλλά κυρίως να ολοκληρώνουν την εμπειρία του επισκέπτη και να συμβάλλουν στην αποτύπωση της βιωματικής εμπειρίας των επισκεπτών με εκπαιδευτικό χαρακτήρα και τη σύνδεση της εμπειρίας αυτής με το Μουσείο ή τον Αρχαιολογικό Χώρο τα οποία επισκέφθηκε.

Εγκαινιάζοντας την επέκταση του θεσμού της παρακαταθήκης (που μέχρι τώρα περιοριζόταν μόνο στις εκδόσεις) σε συνδυασμό με τα ακριβή αντίγραφα που παράγει ο Οργανισμός και τις παραγωγές των εμπνευσμένων ειδών από τις συλλογές των Μουσείων, ο ΟΔΑΠ έχει ως επιπλέον στόχους:

Να προβάλλονται σε κάθε πωλητήριο οι ιδιαιτερότητες της περιοχής και το πωλητήριο του Μουσείου ή του Αρχαιολογικού Χώρου να λειτουργεί ως πρεσβευτής της περιοχής. Επίσης, να προσφέρονται είδη τοπικής τέχνης και παραγωγής και να στηριχθεί η πολιτιστική επιχειρηματικότητα, καθώς και να δοθεί η ευκαιρία σε πρωτότυπες κατηγορίες προϊόντων και σε παραγωγές ιδιαίτερων δημιουργών και καλλιτεχνών να διατίθενται μέσα από τα Πωλητήρια.

Μετά από εισήγηση της Διεύθυνσης Πολιτιστικών Παραγωγών, Πωλήσεων και Προβολής του ΟΔΑΠ, θα εκδίδεται τον Σεπτέμβριο κάθε έτους -για τα προϊόντα του επόμενου έτους- απόφαση του Δ.Σ. του ΟΔΑΠ, η οποία αναρτάται στην ιστοσελίδα του ΟΔΑΠ και στην «Διαύγεια». Στην πρόσκληση, η οποία μπορεί να είναι εθνικού, περιφερειακού ή τοπικού ενδιαφέροντος, προσδιορίζονται οι κατηγορίες ειδών, στις οποίες αφορά η πρόσκληση, οι θεματικές ή τα εκθέματα αρχαιολογικών χώρων και μουσείων από τα οποία έχουν εμπνευστεί, οι ενδεικτικές προδιαγραφές και τα ποσοστά προμήθειας, τα οποία αποδίδονται στους προμηθευτές για την πώληση των ειδών τους.