Η 109η επέτειος της απελευθέρωσης του Συρράκου από τον τουρκικό ζυγό συμπίπτει φέτος και με τον εορτασμό των διακοσίων χρόνων από την επανάσταση του Συρράκου το 1821. Η σημερινή ημέρα είναι ημέρα τιμής και μνήμης προς όλους τους προγόνους μας και υποκλινόμαστε σ' αυτούς με ευγνωμοσύνη και σεβασμό, γιατί με τις θυσίες και τους αγώνες τους μας κληροδότησαν την ελευθερία μας. Λόγω της πανδημίας του κορωνοΐού δεν πραγματοποιήσαμε εκδηλώσεις, αλλά αισθανόμαστε την ανάγκη και το χρέος προς τους προγόνους μας να αναφερθούμε με συντομία στους αγώνες τους, για να θυμούνται οι παλιότεροι και να διδάσκονται οι νεότεροι την τοπική μας ιστορία.

Το 1821 το Συρράκο με την προτροπή του Ιωάννη Κωλέττη επαναστάτησε και έγινε ολοκαύτωμα. Οι κάτοικοί του αναγκάστηκαν και πήραν το δρόμο της προσφυγιάς και μετά από λίγα χρόνια ξανάχτισαν τα σπίτια τους. Το 1854 οι Συρρακιώτες ύψωσαν και πάλι την ελληνική σημαία στο καμπαναριό του Αγίου Νικολάου , αλλά το κίνημα κατεστάλη. Το 1881, παρά τις μεγάλες προσπάθειες που κατέβαλε ο Δημήτριος Κρυστάλλης, δεν συμπεριελήφθη το Συρράκο στο ανεξάρτητο ελληνικό κράτος και τα όρια καθορίστηκαν στο Χρούσια ποταμό.

Με την έναρξη του ελληνοτουρκικού πολέμου το 1897, ο Συρρακιώτης οπλαρχηγός Γεώργιος Λεπενιώτης πήγε στους Καλαρρύτες, τέθηκε επικεφαλής εθελοντικού επαναστατικού σώματος και επιτέθηκε στους Τούρκους του Συρράκου, οι οποίοι αιφνιδιάστηκαν και μετά από σκληρή μάχη τράπηκαν σε φυγή.

Είναι η γνωστή στην ιστορία μας ''μάχη της Χρύσως''. Αλλά και αυτός ο πόλεμος δεν είχε τα θεμιτά αποτελέσματα. Η πολυπόθητη απελευθέρωση του Συρράκου ήλθε στις 23 Νοεμβρίου του 1912 στο πλαίσιο των Βαλκανικών πολέμων. Η επίθεση ξεκίνησε από τους Καλαρρύτες, όπου νωρίτερα είχαν συγκεντρωθεί ελληνικά στρατεύματα. Σύμφωνα με το σχέδιο χωρίστηκαν σε τρία τμήματα:

Το πρώτο τμήμα, αποτελούμενο από ευζώνους και το σώμα του Κρητικού οπλαρχηγού Γιάννη Καλογερή βάδισε τις βουνοκορφές πάνω από το Συρράκο και στα βόρεια του Παλαιοχωρίου συνέτριψε τούρκικη διμοιρία, που από το Παλαιοχώρι κατευθύνονταν στο Συρράκο για την ενίσχυση της εκεί φρουράς. Το δεύτερο τμήμα, με αρχηγό τον ανθυπασπιστή Στούμπο και οδηγό τον Παλαιοχωρίτη Β. Ρούκη έφθασε νύχτα στον Άγιο Γεώργιο και το ξημέρωμα με τις πρώτες τουφεκιές η τουρκική φρουρά τράπηκε σε φυγή. Ταυτόχρονα, το τρίτο τμήμα, αποτελούμενο από δύναμη ευζώνων και τμήμα Μηχανικού με επικεφαλής το λοχαγό Τρυπογιώργο, από σώμα Συρρακιωτών με επικεφαλής το Συρρακιώτη οπλαρχηγό Γεώργιο Λεπενιώτη και από σώμα Κρητικών με επικεφαλής τους οπλαρχηγούς Σήφη Αναγνωστάκη, Σταύρο Πολέντα, Γεώργιο Γαλάνη και Γεώργιο Παπαγιαννάκη εξαπέλυσε σφοδρή επίθεση κατά των Τούρκων του Συρράκου στον Προφήτη Ηλία και τους ανάγκασε να κλειστούν σε σπίτια. Αμέσως ο σημαιοφόρος του σώματος Λεπενιώτη, ο Συρρακιώτης Ιωάννης Βαρκαγιάννης, ύψωσε την ελληνική σημαία στον Προφήτη Ηλία. Ακολούθησε δίωρη σκληρή μάχη στο χωριό και οι Τούρκοι αναγκάστηκαν να παραδοθούν, αφού σκοτώθηκαν 10 στρατιώτες τους και τραυματίστηκαν 8. Από το μέρος των Ελλήνων σκοτώθηκε ο Συρρακιώτης Γεώργιος Κίστης και τραυματίστηκαν δύο, ο Γεώργιος Λεπενιώτης και ένας Κρητικός.