Η ΛΓ΄ Εφορεία Προϊστορικών & Κλασικών Αρχαιοτήτων Πρέβεζας – Άρτας στο πλαίσιο συμμετοχής της στον εορτασμό των Ευρωπαϊκών Ημερών Πολιτιστικής Κληρονομιάς 2013-2014, με θέμα «Τα πρόσωπα του χρόνου» διοργάνωσε την πολύ ενδιαφέρουσα εκδήλωση που είχε επίκεντρο τον καταπληκτικό μηχανισμό που προβληματίζει και συναρπάζει τους ιστορικούς της επιστήμης και της τεχνολογίας, από την ανακάλυψή του λίγο πριν από το Πάσχα του 1900 μέχρι και σήμερα και παράλληλα εγκαινίασε την περιοδική έκθεση με τίτλο «Ο μηχανισμός των Αντικυθήρων», στην οποία εκτίθεται το πλέον πρόσφατο και πιστό αντίγραφο του μηχανισμού, πλαισιωμένο από πλούσιο οπτικοακουστικό υλικό.
«Ο χρόνος είναι κίνηση, μετασχηματισμός και εξέλιξη. Ο χρόνος είναι μνήμη και άρα ιστορία. Όλα τα πράγματα γύρω μας με κάποιον τρόπο τον κουβαλούν μέσα τους. Με την αποψινή μας εκδήλωση είναι μια ευκαιρία να προσπαθήσουμε να τον αποκαλύψουμε» τόνισε στο καλωσόρισμά της η προϊσταμένη της ΛΓ’ Εφορείας Αρχαιοτήτων κα Χριστίνα Μερκούρη καλώντας τον κ. Σειραδάκη να μιλήσει για όλα τα βήματα που έχουν γίνει από την ανακάλυψη του μηχανισμού μέχρι και σήμερα.
«Η ιστορία της ανακάλυψής του μηχανισμού είναι εντυπωσιακή. Το 1900 Συμιακοί σφουγγαράδες αναγκάστηκαν να αγκυροβολήσουν στα Αντικύθηρα λόγω σφοδρής θαλασσοταραχής. Ήταν Μ. Τρίτη και ένας δύτης, ο Ηλίας Λυκοπάντης, βούτηξε, είτε για να τσεκάρει μια νέα στολή, είτε –πιο πιθανόν– για να μαζέψει θαλασσινά για το νηστίσιμο γεύμα. Αντ’ αυτού, προς μεγάλη έκπληξη του καπετάνιου, ο Ηλίας ανέσυρε από το βυθό τον βραχίονα ενός μπρούτζινου αγάλματος. Είχε ανακαλύψει, σε βάθος περίπου 50 μέτρων, ένα από τα πλουσιότερα αρχαία ναυάγια που έμελλε να γίνει γνωστό ως το «Ναυάγιο των Αντικυθήρων». Λίγους μήνες αργότερα, η Αρχαιολογική Υπηρεσία ξεκίνησε μια σειρά συστηματικών ενάλιων ανασκαφών, κατά τη διάρκεια των οποίων ανασύρθηκαν σημαντικά ευρήματα, όπως για παράδειγμα ο περίφημος Έφηβος των Αντικυθήρων, πολλά από τα οποία εκτίθενται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αθήνα. Ανάμεσά τους ήταν και ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων, ο οποίος, διαβρωμένος, κομματιασμένος και απολιθωμένος πλέον μετά από 2000 χρόνια στο βυθό της θάλασσας, έμελλε να αλλάξει τη γνώμη πού είχαμε μέχρι σήμερα για τις τεχνολογικές ικανότητες των προγόνων μας» είπε εισαγωγικά ο κ. Σειραδάκης σημειώνοντας πως οι διαστάσεις του Μηχανισμού ήταν περίπου 30×20×10 cm – λίγο μεγαλύτερος από ένα σημερινό Laptop – και περιείχε τουλάχιστον 30 συνεργαζόμενα γρανάζια, με τη βοήθεια των οποίων ήταν δυνατόν να υπολογισθεί, με μεγάλη ακρίβεια, η κίνηση του Ήλιου και της Σελήνης, οι φάσεις της Σελήνης και να προβλεφθούν εκλείψεις (ηλιακές ή σεληνιακές).
Ο µηχανισµός χρησιµοποιείτο για τον ηµερολογιακό προσδιορισµό των εποχών της σποράς και της συγκοµιδής, υπολόγιζε τις µελλοντικές εκλείψεις του Ηλίου και της Σελήνης, ενώ επιτελούσε επιπροσθέτως και κοινωνικό έργο, αφού προσδιόριζε τον χρόνο τέλεσης των Ολυµπιακών Αγώνων και, εν γένει, των στεφανιτών αγώνων, των αγώνων δηλαδή στους οποίους το έπαθλο ήταν ο κότινος και όχι κάποιο χρηµατικό βραβείο. Επιπλέον, ο µηχανισµός συνοδευόταν από εγχειρίδιο χρήσης µε τρεις χιλιάδες ελληνικούς χαρακτήρες, οι οποίοι βρίσκονται χαραγµένοι στο εµπρός και στο πίσω µέρος του, καθώς και στα δύο «πορτάκια» του. «Με βάση το είδος της ελληνικής γραφής, εκτιµάται πως ο Μηχανισµός χρονολογείται ανάµεσα στο 150 και το 100 π.Χ. και μαρτυρεί πολλά για τις εκτενείς γνώσεις της ελληνικής αστρονοµίας της εποχής εκείνης» επισήμανε ο κ. Σειραδάκης υπογραμμίζοντας πως ο Μηχανισµός των Αντικυθήρων ανοίγει ένα µοναδικό παράθυρο στην ιστορία, επιτρέποντάς µας να δούµε συµπυκνωµένες τις αστρονοµικές γνώσεις των αρχαίων Ελλήνων και επιπλέον, µαρτυρά τις εξαιρετικές µαθηµατικές και µηχανολογικές γνώσεις των αρχαίων Ελλήνων.
Αξίζει να σηµειωθεί πως ο Μηχανισµός των Αντικυθήρων είναι ανώτερος κάθε άλλου ωρολογιακού µηχανισµού παρόµοιας πολυπλοκότητας που κατασκευάστηκε τα επόµενα χίλια χρόνια, ενώ όπως τόνισε ο καθηγητής Αστρονομίας του Τμήματος Φυσικής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης η έρευνα δεν έχει ολοκληρωθεί και πολλά σηµεία της λειτουργίας του Μηχανισµού παραµένουν ακόµη σκοτεινά.
Ο κ. καθηγητής αναφέρθηκε αναλυτικά σε όλα τα βήματα που έγιναν μέσα σε αυτά τα χρόνια με τη βοήθεια της τεχνολογίας για την αποκρυπτογράφηση του μηχανισμού, σημειώνοντας πως ξεκάθαρα υπάρχει κάποια σύνδεση με τη Βορειοδυτική Ελλάδα και ίσως και την περιοχή μας, ενώ παρουσίασε την πιστή και σε πραγματικές διαστάσεις ανακατασκευή του Μηχανισμού των Αντικυθήρων, η οποία κατασκευάστηκε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο. Ο κ. Σειραδάκης κατάφερε με την πολύ ενδιαφέρουσα ομιλία του που διήρκεσε σχεδόν δύο ώρες να κρατήσει μέχρι το τέλος το κοινό που είχε γεμίσει ασφυκτικά την αίθουσα, ενώ μετά το τέλος της ομιλίας ήταν ιδιαίτερα πρόθυμος να απαντήσει σε ερωτήσεις και απορίες των παρευρισκόμενων που περιηγήθηκαν στην έκθεση η οποία θα έχει διάρκεια έως τις 06 Οκτωβρίου.
Δείτε στο βίντεο που ακολουθεί εκτεταμένα αποσπάσματα από την ομιλία του κ. Σειραδάκη:
