Και τι πρόσφερες στους ανθρώπους ρωτά ο Χορός τον Προμηθέα. Τυφλές ελπίδες φώλιασα στα στήθη τους. Μεγάλο ωφέλημα ήταν αυτό που έδωσες στους θνητούς, απαντά ειρωνικά ο Χορός…

Ο αρχαίος ελληνικός μύθος που αναφέρεται στην Παν-δώρα έχει πολλές αναγνώσεις. Σύμφωνα με την κλασσική εκδοχή – αυτή του Ησίοδου – η Παν-δώρα πλάστηκε από γη και νερό από το χωλό θεό Ήφαιστο, με εντολή του Δία ώστε να αποτελέσει όργανο της εκδίκησής του ενάντια στους ανθρώπους, επειδή είχε χολωθεί από την κλοπή της φωτιάς και την παράδοσή της στους θνητούς από τον Προμηθέα. Η Παν-δώρα – που είχε πάρει όλη της τη χάρη και τη γοητεία από τις θηλυκές Ολύμπιες θεότητες – επέμπφθη στον Επι-μηθέα (αυτός που σκέφτεται εκ των υστέρων) ως δώρο του Δία. Ο Επι-μηθέας, θαμπωμένος από τη γοητεία της, αγνόησε τη συμβουλή του Προ-μηθέα (αυτός που σκέφτεται εκ των προτέρων) να μην αποδεχτεί ποτέ δώρο του Δία, γιατί δεν θα ήταν για καλό, και την κράτησε. Η συνέχεια είναι γνωστή, η Παν-δώρα άνοιξε το πιθάρι που ήταν παγιδευμένα όλα τα κακά για τους ανθρώπους και τα απελευθέρωσε. Μόνο η ελπίδα δεν μπόρεσε να ελευθερωθεί, διότι με εντολή του Δία, παρέμεινε παγιδευμένη στο πώμα του πιθαριού.

Παρά τις πολλές πτυχές του μύθου, εδώ θα ασχοληθούμε με την Ελπίδα.

Κατατάσσεται η ελπίδα ανάμεσα στα κακά που βασανίζουν τον άνθρωπο; Γιατί ο αρχαίος μύθος την έχει παγιδευμένη μέσα στο πιθάρι μαζί με όλα τα άλλα κακά που βασανίζουν την ανθρωπότητα; Εάν απελευθερωθεί η ελπίδα από τα δεσμά της θα είναι καλό ή κακό;

Υπάρχουν αντικρουόμενες απόψεις.

Μια άποψη είναι ότι με την ελπίδα μπορεί κανείς να υπομείνει μια ζοφερή πραγματικότητα: «όσο ζω ελπίζω» έλεγαν οι Λατίνοι. Ελπίζοντας κανείς ότι θα έρθουν καλύτερες μέρες, αγωνίζεται με πάθος και αυταπάρνηση, δεν εγκαταλείπει και συνεχίζει. Η ελπίδα να νικήσει το φόβο ήταν το βασικό προεκλογικό σύνθημα του ΣΥΡΙΖΑ και του Αλέξη Τσίπρα… η ελπίδα έρχεται…

Η μεγάλη πλειοψηφία της κοινωνίας μας, αυτοί που έχουν χτυπηθεί με τις πολιτικές που εφαρμόζονται την τελευταία πενταετία, πίστεψαν σ’αυτή την ελπίδα…

Υπάρχει όμως και η άλλη άποψη. Ελπίδα σημαίνει εναπόθεση, ανάθεση: «εναποθέτω τις ελπίδες μου» λέμε συχνά. Ο Μαρξ έλεγε ότι οι «προλετάριοι δεν έχουν να χάσουν παρά μόνο τις αλυσίδες τους», δεν έχουν τίποτα να ελπίσουν. Η ελπίδα δηλαδή λειτουργεί ανασχετικά στην κινητοποίηση της κοινωνίας. Και όταν έρχεται η διάψευση της ελπίδας τότε έρχεται η απογοήτευση. Οι συγκεντρωμένες λαϊκές δυνάμεις διασκορπίζονται, γεγονός που πάντα ευνοεί τις κατά καιρούς ολιγαρχίες. Αυτή ήταν η ειρωνεία που έβαλε στο στόμα του Χορού ο Αισχύλος: σιγά το δώρο που έκανες στους ανθρώπους Προμηθέα, να τους δώσεις την τυφλή ελπίδα. [Η φωτιά μάλιστα, αυτό ήταν σπουδαίο δώρο.]

Η ελληνική κοινωνία ωρίμασε πολιτικά με τις εξελίξεις από τον Ιανουάριο μέχρι και σήμερα.

Η ελπίδα που εναπόθεσε στον Αλέξη Τσίπρα, ότι μπορεί να υπάρξει μια διαφορετική πορεία, έξω από την λιτότητα και την μετατροπή της χώρας σε αποικία χρέους μέσα στη ζώνη του ευρώ, διαψεύστηκε. Όνειρο θερινής νυχτός ότι μπορεί να προχωρήσει η κοινωνία σε ριζοσπαστικές αλλαγές, μέσα από τη λογική της ανάθεσης. Οπωσδήποτε η μεταστροφή του Αλέξη Τσίπρα και της ηγετικής του ομάδας, μας βάζει δύσκολα. Διότι η ελπίδα ενός κομματιού – του πιο συντηρητικού – της ελληνικής κοινωνίας ότι είναι δυνατό να «βγει» το πρόγραμμα του 3ου μνημονίου είναι ακόμα ισχυρή. Μ’αυτή την έννοια, κυριαρχεί – τούτη τη στιγμή – στο πολιτικό παιχνίδι. Οι δυνάμεις που διαφωνούν με την πολιτική του είναι διασπασμένες και διασκορπισμένες.

Η κυβέρνηση και το παλιό χρεωκοπημένο πολιτικό σύστημα που τη στηρίζει ελπίζουν σ’ ένα θαύμα. Εμείς δεν έχουμε τίποτα να ελπίσουμε παρά μόνο να στηριχτούμε στις δυνάμεις μας και να προετοιμαστούμε για την επόμενη μέρα. Να προετοιμαστούμε σοβαρά.

Ας ελπίζουν οι άλλοι σε θαύματα. Ο ελληνικός λαός θα βιώσει – δυστυχώς –για μια ακόμα φορά μια βάρβαρη αδιέξοδη και τιμωρητική πολιτική που δεν στοχεύει μόνο σ’ αυτόν αλλά σε όλους τους λαούς της Ευρώπης που τολμούν να σηκώσουν κεφάλι.

Ας το σκέφτονται καλύτερα όσοι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο γίνονται συναυτουργοί αυτής της πολιτικής.

Δυστυχώς γι’ αυτούς δε γίνονται θαύματα στις μέρες μας…