Από τη σειρά κόμικς “Mimi and Eunice”, της Nina Paley

Ο δημόσιος διάλογος στις κοινοβουλευτικές δημοκρατίες είναι γεμάτος συμβατικά ψεύδη. Τα κόμματα υποτίθεται ότι καταθέτουν προτάσεις για τη διακυβέρνηση του τόπου με γνώμονα το κοινό καλό και οι πολίτες υποτίθεται ότι διαλέγουμε την καλύτερη από αυτές τις προτάσεις καθώς και τους καταλληλότερους πολιτικούς για να την υλοποιήσουν.

Αυτό που συμβαίνει στην πραγματικότητα είναι ότι κάθε πολίτης έχει μια άποψη για το ποιο είναι το ατομικό του συμφέρον και ψηφίζει βάση αυτής και μόνο. Η δουλειά των πολιτικών λοιπόν είναι να πείσουν με το λόγο, το ύφος και τις πράξεις τους ότι μπορούν να εξυπηρετήσουν τα ατομικά συμφέροντα όσο το δυνατόν περισσότερων πολιτών ή τουλάχιστον ότι θα τα σεβαστούν περισσότερο από τους αντιπάλους τους. Θα μιλήσουν λοιπόν για ιδεολογίες, αρχές και αξίες αλλά το πραγματικό επιχείρημα είναι ένα και μόνο. Ψήφισέ με και δε θα χάσεις.

Στην πραγματικότητα της Αμερικής αυτό μεταφράζεται σε ένα Πρόεδρο που θα απευθυνθεί τους πολίτες ενημερώνοντάς τους ότι μίλησε με το Θεό και εκείνος του είπε να επιτεθεί στο Ιράκ. Το υπονοούμενο όμως ήταν ότι, μα το Θεό, ο πόλεμος είναι προς το απόλυτο οικονομικό τους συμφέρον. Φυσικά, τους έπεισε.

Στην πραγματικότητα της Ελλάδας τα πράγματα είναι πιο πεζά. Δημοκρατία, σοσιαλισμός, εκσυγχρονισμός, φιλελευθεροποίηση αλλά μέχρι τώρα το υπονοούμενο ήταν το εξής απλό: θα σε διορίσω, δε θα σε φορολογήσω και θα μπορείς να παρανομείς ατιμώρητος. Για να το πετύχω αυτό θα με αφήσεις να κάνω κουμάντο όπως εγώ καταλαβαίνω χωρίς άλλες απαιτήσεις. Φυσικά, μας πείσανε.

Έτσι εξηγείται πολύ καλά γιατί ψηφίστηκαν και ξαναψηφίστηκαν τόσοι πολλοί φαύλοι, διεφθαρμένοι και λαϊκιστές. Βλέπετε, η τιμιότητα και η συνέπεια δεν ήταν ποτέ στο job description για το επάγγελμα του πολιτικού. Όταν τύχαινε και χαρακτήριζαν κάποιο πολιτικό, το γεγονός ενδεχομένως και να μην ενοχλούσε τους περισσότερους ψηφοφόρους. Αλλά δεν ήταν ποτέ στα κριτήρια επιλογής.

Για τον ίδιο λόγο δεν ψηφίστηκε κανένα κόμμα που τόλμησε να προτείνει συμμάζεμα, αξιολογήσεις και θυσίες αλλά και γιατί με το πέρασμα των χρόνων τέτοιες προτάσεις ακούγονταν όλο και σπανιότερα. Τα κόμματα είναι ενώσεις προσώπων που στοχεύουν στην κατάκτηση της εξουσίας, δεν είναι μη κυβερνητικές οργανώσεις για να θεωρούνται επιτυχημένα μόνο από την προσπάθεια. Οι πολιτικοί μας δεν είναι ούτε ηλίθιοι ούτε ανίκανοι, αντιθέτως πρόκειται για μάλλον ευφυή άτομα που απλά χορεύουν στο ρυθμό που βαράν τα τύμπανα των ψηφοφόρων. Θα πούνε λοιπόν αυτό που χρειάζεται για να εκλεγούν ή έστω για να επιβιώσουν πολιτικά και ας απεχθάνονται τα ίδια τους τα λόγια. Ειδεμή, θα τα παρατήσουν απηυδισμένοι και θα πάνε σπίτι τους, απόφαση άξια επιδοκιμασίας αλλά χωρίς πρακτική αξία.

Έτσι εξηγείται επίσης γιατί δεν έχει γυρίσει ο κόσμος ανάποδα στην Ελλάδα με τα μέτρα που έχουν ληφθεί. Ο πολίτης εξακολουθεί να αποφασίζει με γνώμονα το στενά ατομικό του συμφέρον. Απλά δεν μπορεί να σκεφθεί ούτε του έχει προταθεί κάποια εναλλακτική πρόταση που θα το υπηρετούσε καλύτερα. Για την ακρίβεια, φοβάται ότι οι εναλλακτικές προτάσεις θα του αδειάσουν το πορτοφόλι γρηγορότερα.

Το όλο θέμα ξεκινάει από μια μεγάλη παρεξήγηση. Επειδή θεωρείται ανήθικο όταν συζητάς για τα κοινά να ακούγεσαι εγωιστής έχουμε αποτύχει να ανοίξουμε μια μεγάλη συζήτηση για το τι σημαίνει ακριβώς ατομικό συμφέρον στις πολιτικές μας επιλογές και πώς αυτό υπηρετείται με τον καλύτερο τρόπο. Ας πούμε ότι προσπαθώ να πείσω ένα μεσαίο στέλεχος του δημόσιου τομέα ότι καλώς περικόπτεται ο μισθός του προκειμένου να εξοικονομηθούν πόροι για προγράμματα επιδότησης νέων επιχειρηματιών. Αν επιχειρηματολογήσω με δακρύβρεχτες ιστορίες για παιδιά ανέργων που πεινάνε το πιθανότερο είναι να μη με ξαναψηφίσει. Αν του εξηγήσω ότι η ανεργία φέρνει ύφεση και κατάρρευση των δημόσιων εσόδων θέτοντας σε ερώτημα όχι το ύψος του μισθού του αλλά την ίδια του τη θέση ίσως να το ξανασκεφθεί.

Το να είμαστε συμφεροντολόγοι όταν ψηφίζουμε δεν είναι ούτε κακό ούτε καλό. Είναι μια διαχρονική πραγματικότητα που έχει τις ρίζες της στην ανθρώπινη φύση, γι’ αυτό και μάλλον δεν επιδέχεται ηθικών χαρακτηρισμών. Το να εκτιμάμε λάθος το συμφέρον μας είναι επίσης ανθρώπινο. Ή λοιπόν θα αναγνωρίσουμε το λάθος και θα το διορθώσουμε ή θα συνεχίσουμε να ψάχνουμε για προδότες, δοσίλογους, ψεκασμούς και άλλα τέτοια γραφικά.

Εσείς τι λέτε, τι από τα δύο μας συμφέρει;

Email για σχόλια- παρατηρήσεις: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.