Αντιδράσεις έχει προκαλέσει στὴν πόλη μας η απόφαση της Δημοτικης Αρχής, προτάσει του Πολιτιστικού Συλλόγου Πρέβεζα, να τοποθετήσει έμπροσθεν του Δημαρχείου αντίγραφο διπλώματος Πολεμικού Σταυρού Α΄Τάξεως.
Το παράσημο αυτό απενεμέθη στους κατοίκους της πόλεως διότι «καθ΄ ὅλην τήν διάρκειαν τῶν ἐπιχειρήσεων ὑπό τόν διαρκή καί ἐπίμονον κίνδυνον ἡμέρας καὶ νυκτός 96 βομβαρδισμῶν, ἀπέδειξαν τήν ἐπιβαλλομένη πατριωτικήν καί ἐνθουσιώδη ἀντοχήν συμβάλλοντες συνεχῶς εἰς τάς στρατιωτικάς προσπάθειας. Καί αἱρώμενοι είς παράδειγμα αὐτοθυσίας».
Τό πρόβλημα όμως είναι ότι εδόθη στις 19 Φεβρουαρίου 1942 από την κατοχική κυβέρνηση Γεωργίου Τσολάκογλου με υπογραφή μάλιστα του πιο γερμανόφιλου, του «υπουργού Εθνικής Αμύνης» Γεωργίου Μπάκου. Ο οποίος Μπάκος ευθύνεται για την προσπάθεια συγκρότησης «Κυανὀλευκης Μεραρχίας» για να πολεμήσει στο πλευρό της Γερμανίας και για την πολιτική επιστράτευση των Ελλήνων για να εργασθούν στην Γερμανία. Ευτυχώς χωρίς επιτυχία, χάριν του Τσολάκογλου στην πρώτη και των διαδηλώσεων του ελληνικού λαού, πρωτοστατούντος του ΕΑΜ , στην δεύτερη.
Οι διαφωνίες των αριστερών δημοτικών παρατάξεων αλλά και η υπεράσπιση της τοποθετήσεως του διπλώματος από τον Πολιτιστικό Σύλλογο περιορίζονται σε πολιτικολογίες και δεν αγγίζουν το αν είναι νόμιμος και εν ισχύ ο Πολεμικός Σταυρός που είναι και το ουσιώδες.
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Στις 13 Νοεμβρίου 1940 δημοσιεύεται στὴν Ἐφημερίδα τῆς Κυβερνήσεως (ΦΕΚ Α-389) ο αναγκαστικός νόμος υπ΄ αριθ. 2626/1940 «Περί ἠθικῶν ἀμοιβῶν διά διακεκριμένας πράξεις».
Αναγράφεται δε στο άρθρο 1, παρ.3 «Ὁ Πολεμικός Σταυρός ἀπονέμεται εἰς τούς Στρατιωτικούς τῆς Ξηρᾶς, Θαλάσσης και Ἀέρος διά τὰς ἐπί τοῦ πεδίου τῆς μάχης διακεκριμένας πράξεις».
Στο άρθρο 3, παρ.3 «Ὁ Πολεμικός Σταυρός και τό Ἀριστεῖο Ἀνδρείας ἀπονέμονται δια Β. Διαταγμάτων ἐπί τῆ προτάσει τοῦ ἁρμοδίου ἐπί τῶν Στρατιωτικῶν ‘Υπουργοῦ».
Στο άρθρο 7, παρ. 6 «Τά ἁρμόδια Ὑπουργεῖα τηροῦσιν ἰδία βιβλία τῶν ἀπονεμομένων ἠθικῶν ἀμοιβῶν»
Η ισχύς του νόμου άρχιζε από την 28η Οκτωβρίου 1940, την ημέρα κηρύξεως του Ελληνοϊταλικού Πολέμου.
Στις 30 Απριλίου 1941 διορίζεται από τούς Γερμανούς η κατοχική κυβέρνηση Γ. Τσολάκογλου με «υπουργό Εθνικής Αμύνης» τον Γεώργιο Μπάκο και το πολίτευμα μετατρέπεται σε Ελληνική Πολιτεία.
Βρίσκοντας στα συρτάρια του υπουργείου του τα διπλώματα και τους Πολεμικούς Σταυρούςi καθώς επίσης και προτάσεις από Διοικητές μάχιμων μονάδων του Ελληνοϊταλικού Πολέμου προς απονομή ηθικών αμοιβών σε αξιωματικούς, προέβη σε τροποποίηση του ανωτέρου νόμου.
Στις 12 Μαΐου 1941 δημοσιεύεται στὴν Ἐφημερίδα τῆς Κυβερνήσεως (ΦΕΚ Α-162) το νομοθετικό διάταγμα υπ΄ αριθ. 23 «Περί τροποποιήσεως τῶν περί ἀπονομῆς ἠθικῶν ἀμοιβῶν διατάξεων».
Στο άρθρο 1 αναγράφεται, «ἀποφασίσαμεν και διατάσσομεν, ἃπασαι αἱ γενόμεναι προτάσεις προς ἀπονομήν ἠθικῆς ἀμοιβῆς σε Ἀξιωματικούς και ὁπλίτας … ἐχούσης θέσιν Διατάγματος ἀπονομῆς. Διά τούς μη μαχίμους τοιούτους δέον ὑπό τῶν ἐνδιαφερομένων νὰ ὑποβληθῶσιν εἰς τὸ Ὑπουργεῖον ἀντίγραφα τῶν σχετικῶν προτάσεων προς ἀπόφασιν.»
Ουσιαστικώς λοιπόν τό κατοχικό υπουργείο δίδει, με υπογραφή του Μπάκου, τις ηθικές απονομές στους προτεινομένους από την στρατιωτική ηγεσία που διεξήγαγε τον πόλεμο. Σ΄αυτούς που το άξιζαν δηλαδή.
Στις 27 Δεκεμβρίου 1941 δημοσιεύεται στὴν Ἐφημερίδα τῆς Κυβερνήσεως (ΦΕΚ Α-452) το νομοθετικό διάταγμα υπ΄ αριθ. 871 «Περί τροποποιήσεως και συμπληρὠσεως τῶν περί ἀπονομῆς ἠθικῶν ἀμοιβῶν τῶν στρατιωτικών διατάξεων».
Δεν προσθέτει κάποια διάταξη για την περίπτωσή μας, απλώς δίνει την δυνατότητα σε Αξιωματικούς να προτείνουν και εκ των υστέρων δικαιούχους ηθικών αμοιβών.
Στις 27 Ιουνίου 1945 η νόμιμος κυβέρνηση Πέτρου Βούλγαρη εκδίδει την Συντακτική Πράξη υπ΄αριθ. 58 που δημοσιεύεται στο ΦΕΚ Α-163 την ίδια ημερομηνία.
Με αυτήν ακυρώνονται τα νομοθετήματα της κατοχικής κυβερνήσεως και οι διοικητικές πράξεις στηριχθείσες σε αυτά, με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου εντός εξαμήνου δημοσιεθείσα στην Ἐφημερίδα τῆς Κυβερνήσεως.
Στις 21 Οκτωβρίου 1945 δημοσιεύεται στὴν Ἐφημερίδα τῆς Κυβερνήσεως (ΦΕΚ Α-255) Βασιλικό Διάταγμα «Περί απονομής του Πολεμικού Σταυρού Α΄Τάξεως είς τὰς πόλεις, αἳτινες ἐδέχθησαν Γερμανοϊταλικούς ἀεροπορικούς βομβαρδισμούς κατά τὸ 1940-41».
Ὁ Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός, που ασκούσε χρέη Αντιβασιλέως και Πρωθυπουργού, και ο Υφυπουργός Στρατιωτικών Αλέξανδρος Μερεντίτης απένειμαν τον Πολεμικό Σταυρό σε 8 πόλεις, μη συμπεριλαμβανομένης της Πρεβέζης.
Επίσης τον απένειμαν σε άλλες 45 πόλεις με παρεμφερή κριτήρια.
Αυτή είναι η νομοθεσία αυτής της περιόδου και εξάγονται οι εξής πληροφορίες:
1. Η κατοχική κυβέρνηση έδωσε Πολεμικούς Σταυρούς σ΄αυτούς που πρότειναν οι Δοικητές Μονάδων του Ελληνικού Στρατού πού διεξήγαγαν τον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο.
2. Η απονομή των μεταλλίων αυτών ΔΕΝ δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
3. Δεν γνωρίζουμε εάν ακυρώθηκε ο νόμος πού έδινε το δικαίωμα στην κατοχική κυβέρνηση να απονέμει ηθικές αμοιβές.
4. Τό ότι δεν απενεμήθη στην Πρέβεζα ο Πολεμικός Σταυρός ως πόλη πληγείσα από τους βομβαρδισμούς μας κάνει να υποθέσουμε ότι ίσως ίσχυε η απονομή επί Μπάκου.
5. Στο Υπουργείο Στρατιωτικών, Εθνικής Αμύνης τώρα, υπάρχει κατάλογος των απονεμημένων ηθικών αμοιβών
Τι μέλλει γενέσθαι;
Ο Δήμος Πρεβέζης να απευθύνει ερώτημα στο Νομικό Συμβούλιο του Κράτους εάν οι ηθικές αμοιβές, στην περίπτωση μας ο Πολεμικός Σταυρός, πού εδόθησαν από την κατοχική κυβέρνηση είναι νόμιμοι και ισχύουν.
Εάν η απάντηση είναι θετική να παραμείνει ως έχει η αναμνηστική πινακίδα.
Εάν όχι, να κατέβει και παραλλήλως να συνταχθεί φάκελλος με όλα τα στοιχεία για τους βομβαρδισμούς στην Πρέβεζα και να αιτηθεί στην Προεδρία της Δημοκρατίας να δοθεί ο Πολεμικός Σταυρός πού εδικαιούτο βάσει του Βασιλικού Διατάγματος της 21/10/1945.
