Στην τελευταία συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου Πρέβεζας η δημοτική αρχή είχε αρνηθεί να συζητήσει τη Σύμβαση Ενεργειακής Απόδοσης (ΣΕΑ) για τον οδοφωτισμό του Δήμου για τα επόμενα 12 χρόνια. Το γεγονός προκάλεσε αντιδράσεις από τις παρατάξεις της αντιπολίτευσης και την αποχώρηση τριών παρατάξεων (δείτε αναλυτικά ΕΔΩ).

Ουσιαστικά πρόκειται για την εκχώρηση του ηλεκτροφωτισμού σε ιδιωτική εταιρεία για την επόμενη 12ετία.

Αρχικά να καταλήξουμε σε ένα σημαντικό πολιτικό συμπέρασμα. Δε δικαιολογείται μία δημοτική αρχή να δεσμεύει και τις επόμενες (αρκεί να σκεφτείτε πως η θητεία της λήγει σε 3 χρόνια), χωρίς να έχει εξασφαλίσει ευρεία συναίνεση μέσω διαβούλεσης και διαλόγου εντός και εκτός του δημοτικού συμβουλίου. Δεν είναι πολιτικά ηθικό. Νόμιμο, αλλά όχι ηθικό.

Ας πούμε ότι γίνεται ένα λάθος. Μία λάθος εκτίμηση. Όλα εξάλλου επιτρέπονται στην πολιτική. Λάθη δεν κάνουν μόνο οι τεμπέληδες. Εκείνοι που δουλεύουν και προσπαθούν θα κάνουν και λάθη. Αυτό το λάθος όμως μπορεί να δεσμεύσει το Δήμο Πρέβεζας και τους δημότες για τα επόμενα 12 χρόνια.

Ήδη η όλη ιστορία με τα απορρίμματα στην Περιφέρεια Ηπείρου (με εντελώς άλλα συμβασιακά χαρακτηριστικά βέβαια), προβλέπεται να κοστίσει αρκετά στις τσέπες των δημοτών. Οπότε δεν υπάρχει και τόσο καλό προηγούμενο...

Ας πάμε όμως στις ΣΕΑ. Πόσο σημαντικό είναι πια ένα τέτοιο θέμα, που στο Δήμο Ιωαννιτών για παράδειγμα, το δημοτικό συμβούλιο καταψηφίζει τη σύμβαση, ενώ ο Δήμαρχος χρησιμοποιεί όλα τα “εργαλεία” του Νόμου Θεοδωρικάκου, ώστε να περάσει τη σύμβαση με το “'έτσι θέλω”;

Ας δούμε τι συμβαίνει σε ορισμένους Δήμους που ήδη έχουν προχωρήσει τέτοιου είδους συμβάσεις. Σοβαρά τα προβλήματα στο Δήμο Ρόδου (δείτε ΕΔΩ και ΕΔΩ τα ρεπορτάζ της εφημερίδας “Δημοκρατική”), με έκπτωση της εταιρείας και πολιτική αντιπαράθεση επί του κόστους και των διαδικασιών.

Σοβαρά τα ζητήματα που τέθηκαν το Δεκέμβριο του 2018 και στο Δήμο Σαρωνικού. Τότε ο υποψήφιος Δήμαρχος και νυν Δήμαρχος Σαρωνικού Πέτρος Φιλίππου έκανε λόγο για σκανδαλώδη και ληστρική σύμβαση, στην οποία προχώρησε αργότερα σε μετατροπές. Τότε μάλιστα είχε κάνει (δείτε ΕΔΩ) συγκεκριμένη εισήγηση που δικαιολογούσε την άποψή του.

Ας δούμε όμως ποια προβλήματα καταγράφονται σε παρουσιάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με αυτού του τύπου τις συμβάσεις. Γιατί τα οφέλη φυσικά που παρουσιάζει η Επιτροπή είναι ασύγκριτα περισσότερα. Προωθεί εξάλλου συστηματικά η ΕΕ τις ΣΕΑ, οπότε δε θα μπορούσαν να είναι κι αλλιώς τα πράγματα.

Στις 31/5/2018 σε παρουσίαση εταιρείας για τις ΣΕΑ που δημοσιεύεται και στο site της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, εμφανίζονται οι εξής προβληματισμοί:

• Δεν υπάρχει παλαιότερη εμπειρία από τέτοιες συμβάσεις στο Ελληνικό Δημόσιο.

• Η διαφορά προβλέψεων-αποτελεσμάτων φέρνει προβλήματα στην εφαρμογή τους.

• Η διάρκεια μπορεί να είναι μεγαλύτερη της αναμενόμενης.

• Διαπιστώνεται αβεβαιότητα εκτίμησης της εξοικονόμησης.

• Αβεβαιότητα στην τιμολογιακή πολιτική του παρόχου.

• Διαφορά μεταξύ του ανάδοχου και του φορέα στην εξοικονόμηση ενέργειας.

• Σφάλματα σχεδιασμού.

• Καθυστερήσεις στην πληρωμή από το φορέα ή διακοπή των πληρωμών λόγω πολιτικών συνθηκών.

• Το Δημόσιο και οι Δήμοι δεν έχουν εμπειρία ή εξειδικευμένο προσωπικό για την υλοποίηση τέτοιου είδους συμβάσεων.

Στις 7 Μαρτίου 2019 πραγματοποιήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην Αθήνα εκδήλωση για τα ζητήματα των ΣΕΑ (δείτε αναλυτικά ΕΔΩ και ΕΔΩ).

Επισημαίνεται μεταξύ άλλων:

• Τα ΣΕΑ για οδοφωτισμό θα πρέπει να είναι έως 7 χρόνια και είναι σημαντικό να υπάρχει κάποιος πρώτος χρηματοδότης (πριν την επένδυση) για να ξεκινήσει η διαδικασία της μελέτης και αδειοδότησης. Επίσης το σύστημα παρακολούθησης θα πρέπει να είναι συναφές με τον τύπο των παρεμβάσεων

• Σημαντικό πριν τη σύναψη ΣΕΑ να εξεταστεί η περίπτωση κρατικής ενίσχυσης (state aid)

• Επίσης η περιφέρεια μπορεί να λειτουργήσει σαν Aggregation των δήμων ΜΟΝΟ αν έχει κάποιο δικό της χρηματοδοτικό εργαλείο (πχ τράπεζα Πελοποννήσου). Θα μπορούσε να λειτουργεί με την λογική των ΠΕΣΔΑ (αλλά για ενέργεια). Εκτός όμως της ομαδοποίησης είναι και σημαντική η ιεράρχηση των έργων σε περιφερειακό/δημοτικό επίπεδο.

• Αναφορικά με την προώθηση των συμβάσεων ενεργειακής απόδοσης, αναγνωρίστηκε από όλους η κρισιμότητα της μη εμπλοκής μέχρι στιγμής των ασφαλιστικών ιδρυμάτων, τα οποία θα μπορούσαν να ασφαλίσουν την δηλούμενη επιτευχθείσα εξοικονόμηση ενέργειας, γεγονός που θα διευκόλυνε σημαντικά την χρηματοδότηση από την πλευρά των τραπεζικών ιδρυμάτων χωρίς την απαίτηση περαιτέρω εξασφάλισης.

• Χρήσιμα εργαλεία προς αυτή τη κατεύθυνση είναι τόσο η ύπαρξη βάσεων δεδομένων οικονομοτεχνικών χαρακτηριστικών ολοκληρωμένων έργων, όσο και η ύπαρξη εθελοντικών σχημάτων πιστοποίησης διαδικασιών εκτέλεσης έργων ενεργειακής απόδοσης, που μπορούν λειτουργήσουν ως μηχανισμοί διασφάλισης ποιότητας και μείωσης του ρίσκου.

Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Τεχνικών Εταιρειών, ο οποίος σε παρουσίασή του με τίτλο: «Η περίπτωση µικρών έργων ΣΕΑ για τον οδοφωτισµό ΟΤΑ, 4 Επισηµάνσεις ‐ παρατηρήσεις», αναφέρει μεταξύ άλλων (δείτε ΕΔΩ ολόκληρη την παρουσίαση):

• Η χρηµατοοικονοµική µελέτη –Master plan που συντάσσεται για κάθε περίπτωση Σύµβασης ΣΕΑ παραλείπει να λάβει υπόψη της την έκπτωση σε περίπτωση ανοικτού µειοδοτικού διαγωνισµού

• Συνεπώς , όταν κατά την σύγκριση των εναλλακτικών λύσεων , ( Ανοικτός διαγωνισ µός µ ε δάνειο ΕΝΑΝΤΙ Αυτοχρη µατοδότησης από τον ανάδοχο ) παραλείπεται η (σίγουρη βάσει της ε µπειρίας διαγωνισ µών ) περίπτωση της επίτευξης ση µαντικής έκπτωσης > 40% στον ανοικτό διαγωνισ µό ενώ αντίθετα υπολογίζεται η έκπτωση 10% στον διαγωνισ µό ΣΕΑ , ΤΟΤΕ υπάρχει θέ µ α ορθής σύγκρισης και αποτί µησης.

• Μετά από 10 έτη εµπειρία σε έργα Σ∆ΙΤ ο ανταγωνισµός αντί να αυξάνεται ‐µειώνεται

• Υπάρχουν αρκετές ασάφειες και ερωτήµατα σχετικά µε την κατανοµή της ευθύνης κατά την µακρόχρονη διάρκεια της Σύµβασης Ενεργειακής Απόδοσης ΣΕΑ

• Η κατανάλωση είναι βάσει πραγµατικών στοιχείων ή είναι ιδεατή/ εικονική κατανάλωση ; ( ΠΡΟΣΟΧΗ θα καθορίσει σύµβαση 12 ετών);

Σε κάθε περίπτωση ένα τέτοιο εγχείρημα δεν είναι απλό. Και σίγουρα δεν έχει καταφέρει η δημοτική αρχή να πείσει ότι είναι προς όφελος της τοπικής κοινωνίας...

Επειδή κυρίως πρόκειται για χρηματοοικονομικά μοντέλα, μία οικονομική μελέτη ενός εξωτερικού παρατηρητή ή μία αναλυτική εισήγηση των τεχνικών υπηρεσιών θα έλυναν το πρόβλημα.

Άλλες ευρωπαϊκές πόλεις πάντως που ανήκουν στις Smart Cities επιλέγουν διαφορετικά μοντέλα για τον οδοφωτισμό. Υλοποιούν τμηματικά και αντλούν χρηματοδότηση μέσω διακρατικών προγραμμάτων.

Ας ελπίσουμε να μη βιάστηκε ο “Δήμος της Καρδιάς μας”. Για το καλό όλων...