Τρίτη, 06 Απριλίου 2021 13:10

Ενθυμήσεις για τον ατυχή ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 στην Πρέβεζα (Του Σπύρου Σκλαβενίτη)

Σπύρος Σκλαβενίτης

Δρ. Ιστορίας, αρχειονόμος, προϊστάμενος ΓΑΚ Πρέβεζας

Στο πλαίσιο των εορτασμών για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση τα ΓΑΚ Πρέβεζας έχουν εγκαινιάσει μια σειρά δημοσιεύσεων με επίκεντρο την Πρέβεζα και την περιοχή της, δίνοντας έμφαση στη μαρτυρία των αρχειακών πηγών. Τα αφιερώματα αυτά δεν σχετίζονται απαραίτητα με την Επανάσταση αλλά με το ιστορικό παρελθόν της περιοχής μας.

Σήμερα το αφιέρωμά μας θα είναι επετειακό και θα μας μεταφέρει στην εποχή του ατυχούς ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897. Ως οδηγό θα έχουμε ένα αρχειακό τεκμήριο που σώθηκε τυχαία, λίγο πριν την οριστική απώλειά του. Πρόκειται για ένα εκκλησιαστικό βιβλίο και πιο συγκεκριμένα ένα «Μηναίον του μηνός Απριλίου», έκδοσης 1872. Τις πρώτες μέρες του πολέμου του 1897 σε μια σελίδα του γράφτηκαν «ενθυμήσεις» υπό μορφή ημερολογιακών σημειώσεων. Ως «ενθυμήσεις» χαρακτηρίζονται σύντομα χειρόγραφα κείμενα για σημαντικά ιστορικά γεγονότα που εντοπίζονται σε έντυπα βιβλία ή χειρόγραφα κατάστιχα. Οι σημειώσεις αυτές μπορεί να έχουν γραφτεί είτε στη σελίδα τίτλου, είτε στα περιθώρια είτε σε άλλες (συνήθως λευκές) σελίδες και συναντώνται πολύ συχνά σε εκκλησιαστικά βιβλία. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι συγγραφείς τους είναι συνήθως κληρικοί ή άλλα πρόσωπα που σχετίζονται με τον ναό, όπως ψάλτες ή επίτροποι.

Οι ενθυμήσεις που παρουσιάζουμε σήμερα είναι ανυπόγραφες. Ωστόσο, από ενυπόγραφη ενθύμηση του 1894 σε άλλη σελίδα του βιβλίου και με βάση τον κοινό τους γραφικό χαρακτήρα, συμπεραίνουμε ότι ο συγγραφέας τους είναι ο Χρήστος Σ. Σωτηρέλης, ο οποίος από άλλες πηγές μαρτυρείται ότι ήταν ψάλτης του ναού του Αγίου Χαραλάμπους εκείνη την περίοδο. 

Το 2019 διασώσαμε κυριολεκτικά το βιβλίο αυτό μέσα από σωρό σκουπιδιών στο οποίο το είχε απορρίψει κάποιος/α συμπολίτης/σσα μας. Μάλλον έκρινε ότι δεν του χρειαζόταν πλέον, χωρίς να σκεφτεί να το δωρίσει στα ΓΑΚ ή έστω στη Δημοτική Βιβλιοθήκη για να αποτελέσει κοινό κτήμα της πόλης. Για το θέμα είχαμε δημοσιεύσει αναλυτικό άρθρο τον Αύγουστο του 2019 στον τοπικό τύπο με τίτλο «Ένα λυπηρό θέαμα: εικόνες και παλαιά βιβλία στα σκουπίδια».

Παραθέτουμε το σύντομο κείμενο των ενθυμήσεων.

«1897 Απριλίου 6 ημέρα Κυριακή των Βαΐων, πριν της θείας λειτουργίας ηκούσαμεν να βομβαρδίζουν την Ήπειρον (ατμόπλοιον) και έπειτα ήρχισεν ο πόλεμος, η δε θέσις ένθα εβομβαρδίσθη ήτο έξωθεν του Ακτίου πλησίον του μύλου».

«Απριλίου 7. Η ώρα 2, ημέρα Δευτέρα ήρχισεν ο βομβαρδισμός εκ των ελληνικών ατμοπλοίων εις τα τουρκικά φρούρια και διήρκεσεν ώρας 4 ώρας».

«Απριλίου 8 ημέρα Τρίτη  η ώρα 5η, εκανοβόλησαν οι Τούρκοι τα ελληνικά ατμόπλοια τα οποία ήσαν απέναντι του φρουρίου Παντοκράτορος και διήρκεσεν ώρας 5, ομοίως το δειλινόν ώρας 2». 

«Απριλίου 9 ημέρα Μεγάλη Τετάρτη ώρα 1ην, όλα τα τουρκικά φρούρια εβομδάρδισαν το φρούριον Άκτιον και διήρκεσεν ώρας 4ας και μάλιστα εβλάφθη ο στρατών».

Σχολιάζοντας τις παραπάνω ημερολογιακές σημειώσεις, θα επισημάνουμε καταρχάς το λιτό, τηλεγραφικό αλλά και τον επικεντρωμένο στα πολεμικά γεγονότα χαρακτήρα τους. Δυστυχώς δεν καταγράφονται άλλου είδους πληροφορίες, όπως ο αντίκτυπος των γεγονότων στον πληθυσμό της πόλης ή καλύτερα σε κάθε εθνική ομάδα που τον συγκροτούσε. Οι πληροφορίες που δίνονται δεν είναι πάντα ακριβείς. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, το όνομα του ελληνικού ατμοπλοίου που βομβαρδίστηκε στις 6 Απριλίου, σηματοδοτώντας και την έναρξη των πολεμικών επιχειρήσεων, δεν ήταν ‘Ήπειρος’ αλλά ‘Μακεδονία’. Το γεγονός αυτό μας υπενθυμίζει ότι ο ιστορικός οφείλει να είναι προσεκτικός ακόμα και με τις γραπτές πρωτογενείς ιστορικές πηγές όπως μια «ενθύμηση» καθώς σε αυτές μπορεί να έχουν υπεισέλθει λάθη. Απαιτείται λοιπόν η διασταύρωση των πληροφοριών με άλλες πηγές. Τέλος, διευκρινίζουμε ότι στις συγκεκριμένες ενθυμήσεις οι ενδείξεις των ωρών ακολουθούν τον τουρκικό τρόπο μέτρησής τους, οπότε η αναφερόμενη ως 1η ώρα αντιστοιχεί στις 07:00 π.μ, η 2η στις 08:00 π.μ. και η 5η στις 11:00 π.μ.

Κλείνοντας, σημειώνουμε ότι ακόμα και αυτές οι λιτές και όχι πάντα ακριβείς πληροφορίες έχουν τη σημασία τους για τον ιστορικό. Ευελπιστούμε ότι το δημοσίευμα αυτό θα ευαισθητοποιήσει συμπολίτες μας που κατέχουν παλαιά βιβλία ώστε να φροντίσουν για τη διατήρησή τους και για τη δημοσιοποίηση των τυχόν χειρόγραφων σημειωμάτων που μπορεί να κρύβουν, καθώς αυτά μπορεί να αποτελούν γνωστές ή και άγνωστες ψηφίδες της ιστορίας της πόλης.

 

KYRLAS
  1. ΡΟΗ-ΕΙΔΗΣΕΩΝ
  2. ΔΗΜΟΦΙΛΕΣΤΕΡΑ

title1 -- Διαβάστε επίσης... --

Στήλες

Κοινωνία

10 Φεβρουαρίου 2025
Συναγερμός σήμανε στην Πυροσβεστική υπηρεσία Πρέβεζας για πυρκαγιά που ξέσπασε κοντά στην Τοπική Κοινότητα Νικόπολης. Σύμφωνα με τις πρώτες πληροφορίες καίγονται ξηρά χόρτα, δασική έκταση και
10 Φεβρουαρίου 2025
Συνελήφθη χθες (9-2-2025) το πρωί, ύστερα από άμεσες και συντονισμένες ενέργειες του Τμήματος Δίωξης και Εξιχνίασης Εγκλημάτων Πρέβεζας, του ...
10 Φεβρουαρίου 2025
Με τη Θεία Λειτουργία και τη λιτάνευση της Ιερής Εικόνας του Αγίου Χαραλάμπους κορυφώθηκαν το πρωί της Δευτέρας οι εκδηλώσεις για τον εορτασμό του ...
07 Φεβρουαρίου 2025
Τη σύσταση, τη συγκρότηση και τον ορισμό μελών της Ομάδα Εργασίας για την προώθηση της υποψηφιότητας του Αρχαιολογικού Χώρου της Νικόπολης προς ...
07 Φεβρουαρίου 2025
Κάνουμε γνωστό στους καταναλωτές μας, ότι σήμερα Παρασκευή 07-02-2025, λόγω έκτακτης βλάβης θα υπάρξει ολιγόωρη διακοπή νερού.  Από τη ...

Πολιτική

06 Φεβρουαρίου 2025
Ήταν 19 Φεβρουαρίου 2021 όταν το Υπουργείο Εσωτερικών ενέκρινε την ένταξη στο χρηματοδοτικό “εργαλείο” ΦΙΛΟΔΗΜΟΣ ΙΙ, της πράξης: «Σύνταξη Μελετών στο πλαίσιο της Κατασκευής, Βελτίωσης και Συντήρησης
04 Φεβρουαρίου 2025
Συνέντευξη Τύπου παραχώρησε το Σάββατο στα γραφεία του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ στην Πρέβεζα, στο περιθώριο της επίσκεψής του στην περιοχή, ο Ευρωβουλευτής και ...
03 Φεβρουαρίου 2025
Την πρωτοχρονιάτικη πίτα έκοψε το περασμένο Σάββατο η Νομαρχιακή Επιτροπή του ΣΥΡΙΖΑ Π.Σ. Πρέβεζας παρουσία μελών και φίλων του ΣΥΡΙΖΑ. Η ...
01 Φεβρουαρίου 2025
Με 4 Αστυνομικούς θα ενισχυθεί η Διεύθυνση Αστυνομίας της Πρέβεζας, σύμφωνα με ανακοίνωση του Βουλευτή Πρέβεζας Σπύρου Κυριάκη, στα πλαίσια των ...
30 Ιανουαρίου 2025
“Στο ίδιο έργο θεατές!” λέει ο βουλευτής Πρέβεζας Κώστας Μπάρκας μετά την πρόσφατη σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε στο Υπουργείο Υποδομών για τους ...

Αθλητισμός

10 Φεβρουαρίου 2025
«Σερφάροντας» στην ιστοσελίδα της Novibet, παρατηρήσαμε πολλούς ενδιαφέροντες αγώνες απόψε. Αλλά αυτή που μας κέντρισε περισσότερο το ενδιαφέρον, είναι η αναμέτρηση της Μαγιόρκα κόντρα στην Οσασούνα
09 Φεβρουαρίου 2025
Αμέτρητες οι προσφορές ημέρας στοιχηματικών για να τις εκμεταλλευτούμε. Είτε τις χρησιμοποιήσετε, είτε όχι, θα ταξιδέψουμε νότια της ...
08 Φεβρουαρίου 2025
«Ασπρόμαυρο» ντέρμπι έχουμε απόψε (20:00) στο Ηράκλειο της Κρήτης, με τον ΟΦΗ να υποδέχεται στο «Θεόδωρος Βαρδινογιάννης» τον ΠΑΟΚ. Η αναμέτρηση ...
07 Φεβρουαρίου 2025
Τα αθλητικά νέα της ημέρας περιέχουν πολλές πληροφορίες για τον αποψινό αγώνα της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ κόντρα στη Λέστερ για τον τέταρτο γύρο του ...

Πολιτισμός

03 Φεβρουαρίου 2025
Το σύνθημα για την επίσημη έναρξη του φετινού Καρναβαλιού έδωσε το βράδυ του Σαββάτου το Καρναβαλικό Κομιτάτο Πρέβεζας και ο δήμος Πρέβεζας, βάζοντας την πόλη αλλά και την ευρύτερη περιοχή σε ρυθμούς
03 Φεβρουαρίου 2025
Η Κινηματογραφική Λέσχη Πρέβεζας παρουσιάζει την “Πίτσα Γλυκόριζα" στο Πολιτιστικό Κέντρο Δήμου Πρέβεζας, την Τετάρτη 5 Φεβρουαρίου 2025, στις 21:00. ...
30 Ιανουαρίου 2025
Το Σάββατο 1 Φεβρουαρίου θα πραγματοποιηθεί η τελετή της επίσημης έναρξης του Καρναβαλιού και οι διοργανωτές προσκαλούν σε αυτή τη μεγάλη γιορτή ...
28 Ιανουαρίου 2025
Η Κινηματογραφική Λέσχη Πρέβεζας σας προσκαλεί στην προβολή της ταινίας "Όλη η Ομορφιά και η Αιματοχυσία" στο Πολιτιστικό Κέντρο Δήμου Πρέβεζας, την ...
23 Ιανουαρίου 2025
ΒέρντιΑΐνταΖωντανά από την Μετροπόλιταν όπερα της Νέας Υόρκης στο Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου Πρέβεζας Σάββατο, 25 Ιανουαρίου στις 7:30μμ ...