Είναι η πρώτη φορά που συναντώ μια αισιόδοξη αναφορά για την Πρέβεζα εκείνης της εποχής και έχει ιδιαίτερη σημασία όταν αυτή η αναφορά γίνεται από τον μεγάλο Έλληνα ζωγράφο Γιάννη Μόραλη.. Με αφορμή την έκθεση που έγινε στην Εθνική Πινακοθήκη με τίτλο ’’Τιμή στον Γιάννη Μόραλη’’ 11 Μαΐου 2011 - 29 Αυγούστου 2011, στον σχετικό τόμο που κυκλοφόρησε για την έκθεση αυτή, περιέχεται ένα άρθρο <<ΤΟ ΦΩΣ ΤΟΥ ΙΟΝΙΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΧΡΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΕΡ∆ΙΚΑΣ>> Συνομιλίες του Γιάννη Μόραλη με τη Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα.
Ξεκινώντας το κείμενο η Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα αναφέρει:Στον Γιάννη Μόραλη δεν άρεσε να δίνει συνεντεύξεις. Σε μένα, νέα συνάδελφο στη Σχολή Καλών Τεχνών από το 1975, δεν μπόρεσε να αρνηθεί υπό έναν όρο: ότι τη συνομιλία μας, που έγινε ένα μεσημέρι στις 15 Απριλίου του 1988 στο χώρο της αναδρομικής του έκθεσης στην Εθνική Πινακοθήκη, δεν θα την παρουσίαζα ως συνέντευξη αλλά ως απόσταγμα των μακρών συζητήσεων που είχαμε, όλα αυτά τα χρόνια, στις συναντήσεις μας στη Σχολή.
Η συνομιλία μαγνητοφωνήθηκε, αλλά δεν δημοσιεύτηκε ποτέ ολόκληρη. Πολλά σημεία της ήταν εξομολογητικά. Σεβάστηκα τον ιδιωτικό της χαρακτήρα. Στην συνέχεια αναφερει η Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα: << O Μόραλης έχει μνήμη ζωγράφου. Συχνά ακούγοντάς τον θυμόμουνα αφηγήσεις από κείμενα του Κλέε που γράφει κάπου: «Είμαι αφηρημένος με αναμνήσεις». Σχολιάζοντας το πορτρέτο που έχει κάνει στην πρώτη του γυναίκα, εκείνο το υπέροχο με το μαύρο ριγέ σακάκι (1943), εξομολογείται:«Πάντα μου άρεσε η αντίθεση λευκού μαύρου. Η πρώτη μου αγάπη, η παιδική-ήμουνα δεν ήμουνα εννιά χρονών-ήταν ένα κορίτσι με παράξενο όνομα. Το πρόσωπό του ήταν φιλντισένιο, κάτασπρο. Τα μαλλιά του κατάμαυρα σαν του κοράκου».
Αυτή η αντίπαλη αρμονία ξυπνάει μέσα του τη μακρινή ανάμνηση από ’κείνο το πρόσωπο. «Βέβαια, το άσπρο και το μαύρο μου αρέσουν και για λόγους καθαρά πλαστικούς. Αναδεικνύουν όλα τα χρώματα»,βιάζεται να επανορθώσει τη μικρή συγκινησιακή εκτροπή. Χώρος του ειδυλλίου η Πρέβεζα, όπου ο πατέρας του υπηρετεί ως Γυμνασιάρχης από το 1923. Η πόλη του Καρυωτάκη δεν είναι διόλου ασφυκτική για το εκστατικό αγόρι. «Θυμούμαι ένα κατάμαυρο ιστιοφόρο -θαρρώ ήταν γιουγκοσλάβικο- που αγκυροβόλησε στο λιμάνι. Μια κίτρινη γραμμή, μια ώχρα,έτρεχε πάνω στο μαύρο σκαρί. Κάποια εξαρτήματα ήταν κόκκινα. Ίσως αυτές οι ώχρες στα έργα μου πλάι στα μαύρα, αυτό το ελάχιστο κόκκινο, να κατάγονται από αυτή τη μαγική μνήμη». «Από την Πρέβεζα πηγαίναμε στη Νικόπολη.
Ο αδελφός του Ξενόπουλου κλασικός Επτανήσιος-καθάριζε τα ψηφιδωτά δάπεδα. Μου άρεσαν. Πολύ αργότερα μιλούσα για τις βυζαντινές μου εμπειρίες στον Κόντογλου κι εκείνος μου έλεγε: «Γιατί δεν ζωγραφίζεις αυτά;». Στο σπίτι είχαμε πάρει, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, μια πρόσφυγα από την Κερασούντα. Μας διάβαζε από τη Λαογραφία του Νικόλαου Πολίτη. Τους μεγάλους ζωγράφους τους πρωτογνώρισα από κάτι γαλλικά βιβλία τέχνης, που ήταν στη βιβλιοθήκη, και κυρίως από το περιοδικό της Εγκυκλοπαίδειας του Πυρσού. Τότε διάβασα αυτό που έλεγε ο Κορό και δεν το ξέχασα ποτέ μου: «Καλύτερα να μην είμαι τίποτε παρά να είμαι η ηχώ των άλλων». Ο πατέρας μου έπαιρνε τα Ελληνικά Γράµµατα του Μπαστιά. Εκεί ανακάλυψα τον Φώτη Κόντογλου. Στο περιοδικό του Ερυθρού Σταυρού Νεότητος είδα για πρώτη φορά δυο σχέδια του Γιάννη Τσαρούχη». «Το Ιόνιο με διαπότισε. Εμείς είμαστε του Ιονίου. Εκεί έχει άλλο φως, πιο γλυκό, πιο μαλακό>>. Δεδομένης της σχέσης που είχε ο Μόραλης με Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα και την εξομολογητική διάθεση του απέναντι της, η φράση που χρησιμοποιεί η Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα ‘’ Η πόλη του Καρυωτάκη δεν είναι διόλου ασφυκτική για το εκστατικό αγόρι’’ μόνο τυχαία δεν είναι και βέβαια εκφράζει την ευεργετική επίδραση της ΌΜΟΡΦΗς μικρής μας πόλης στη παιδική ψυχή του Γιάννη Μόραλη. Μα και ο ίδιος λέει: ίσως αυτές οι ώχρες στα έργα μου πλάι στα μαύρα, αυτό το ελάχιστο κόκκινο, να κατάγονται από αυτή τη μαγική μνήμη.
Στον αντίποδα ο Κώστας Καρυωτάκης ερχόμενος με δυσμενή μετάθεση στην Πρέβεζα και με σύφιλη, δεν μπορεί να δει τίποτα καλό, όμορφο, ευπρεπές και ρομαντικό στην μικρή μας πόλη.
Βασίλης Σπ. Ευαγγέλου
27Αυγούστου 2022
Πρέβεζα.
πηγή:https://www.nationalgallery.gr
