Διασώθηκε χειρόγραφο του Στυλιανού Παπαγεωργίου, στο οποίο περιγράφονται λεπτομερώς τα γεγονότα, που έλαβαν χώρα στην Πρέβεζα το 1890, ανήμερα του Αγίου Δημητρίου, κατά τον διωγμό της Ορθοδοξίας στα χρόνια του Σουλτάνου Αβδούλ Χαμίτ Χαν. Το χειρόγραφο αυτό δημοσιεύθηκε στα ΠΡΕΒΕΖΑΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ( τεύχος 37-38, έτος 2001). Σας στέλνω μερικά αποσπάσματα, που αναφέρονται στο «Λιθάρι».
«Ξημέρωσε η 26η Οκτωβρίου του έτους 1890……….Αι καμπάναι των εκκλησιών δεν εκτύπουν πλέον όπως προσκαλέσωσι τους πιστούς εις το εκκλησίασμα, διότι ο αιμοχαρής Αβδούλ Χαμίτ Χαν είχε κηρύξει εν διωγμώ την Ορθόδοξον Εκκλησίαν…………Είχον δε διαταχθεί εκ του Πατριαρχείου πάντες οι Μητροπολίται όπως εγκαταλείψωσι τας έδρας των και αναχωρήσωσι εις τινα Μονήν μέχρι πέρατος του ζητήματος, μη πράττοντες ουδεμίαν ιεροτελεστίαν………..
Ενώ ευρισκόμεθα εις τοιαύτην ψυχικήν κατάστασιν αίφνης την 10ην π.μ. ηκούσθη να κτυπά η καμπάνα μόνον του Ιερού Ναού του Αγίου Κωνταντίνου καλούσα τους πιστούς να προσέλθωσι και προσευχηθώσι εις τον Θεόν δια τελευταίαν φοράν, μετά του αειμνήστου Αρχιερέως Ιωακείμ Σγουρού……..Ούτω προσήλθον όλοι σχεδόν οι χριστιανοί μηδέ των γυναικοπαίδων εξαιρουμένων……..Ότε δε ετελείωσεν ο λόγος του Αρχιερέως ως και αι δεήσεις, εξήλθομεν της Εκκλησίας δια να συνοδεύσωμεν τον Αρχιερέα με τον Διάκονόν του μέχρι της Μονής των Αγ. Αποστόλων (Λιθάρι). Ίππευσαν οι δύο αυτοί και έφερον κάλυμμα, αντί του καλιμαύκι, σκούφον καλογερικόν και όλος αυτός ο όγκος τους ηκολούθει, αλλ’ εν τη παραφορά του και τη απελπισία του φωνάζων «ζήτω η Ορθοδοξία, κάτω η τυραννία» και επέτα τα φέσια εις τον αέρα εις ένδειξιν διαμαρτυρίας. Ήτο σωστή επανάστασις.
Πλείστοι δε ήσαν ωπλισμένοι και όταν εξήλθομεν της Πύλης Ιωαννίνων ήρχισαν να πυροβολούν εις τον αέρα και τούτο ήτο μία πρόκλησις εναντίον του καθεστώτος. Εις την Πύλην των Ιωαννίνων παρευρίσκοντο ελάχιστοι Αξιωματικοί της Χωροφυλακής και αστυνομίας ( διότι όλος ο στρατός και οι πολίται κατά διαταγήν του Μουτασερίφη Αβδούλ Ρεφίς, είχον κλεισθή στους στρατώνας και εις τας οικίας των). Όταν δε ο λαός είδε τους Αξιωματικούς αυτούς ορθίους, τότε έγινε πανδαιμόνιον, από το «ζήτω η Ορθοδοξία, κάτω η τυραννία»……….Όταν δε εφθάσαμεν εις την θέσιν «Δύο αδέλφια» μας καθικέτευσεν ο μακαρίτης Ιωακείμ, όπως επιστρέψωμεν στα σπίτια μας ………………Τον αφήσαμε λοιπόν και ανεχώρησε μαζί με τον Διάκονόν του……….δια την Μονήν των Αγίων Αποστόλων (Λιθάρι), ημείς δε εγυρίσαμεν εις τα σπίτια μας περίλυποι και εις απόγνωσιν ότι δεν θα έχωμεν πλέον θρησκείαν, διότι μας την αφήρεσεν ο αιμοχαρής Αβδούλ Χαμίτ»
Την επομένη άρχισαν οι συλλήψεις Πρεβεζάνων ως στασιαστών κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η αποστολή αυτών στα Γιάννενα και εν συνεχεία στην Κωνσταντινούπολη, από όπου αποφυλακίστηκαν τα Χριστούγεννα τη επεμβάσει του Τσάρου Νικολάου,
«και εδώθησαν και πάλιν τα προνόμια σώα στην Μεγάλην Εκκλησίαν. Μόλις δε ελήφθη τηλεγράφημα εκ των Πατριαρχείων στην Ιεράν Μητρόπολιν δια το ευχάριστον αυτό γεγονός, εσπεύσαμεν με άμαξαν εις τους Αγίους Αποστόλους, εγώ, Σπύρος Κρόκος, Γεώργιος Κονκουρής και Γερ. Περδίκης να φέρωμεν τον Δεσπότην μας……………..»
